مد طبيعي تنها در حالت وصل ( و نه وقف)، در موارد زیر وجود دارد:
1. مد
پیوندی کوچک: اگر هاء ضمير (هائی که بر مفرد
غائب مذكر دلالت دارد) متحرك و بین دو حرف متحرك بوده و بعد از آن همزه نیاید، هاء
به حرف مدی که با حركت (مصوت) آن متناسب باشد وصل می شود.
اگر هاء مضموم به واو مدي وصل شود، در حالت وصل به اندازه ی مد طبيعي که دو
حركت باشد، کشیده می شود. اگر هاء مكسور به ياء مدي وصل گردد، مدی برابر دو حركت
خواهد داشت و این تنها در حالت وصل است. اما در حالت وقف هاء ساكن دارای مد نخواهد
بود. به این مثال ها توجه فرمایید:
-
﴿وَلَمْ يَكُن لَّهُو كُفُواً
أَحَدٌ﴾ (اخلاص 4) (مثال اول)
خوانده می شود: (لهو كفوا)، اگر چاره ای جز وصل هاء (له) به واو مدي نباشد که
میزان کشش آن دو حركت است، زمانی که (لَّهُ)
به (كُفُواً)
وصل می شود.
-
﴿فَأَثَرْنَ بِهِي نَقْعاً * فَوَسَطْنَ بِهِي جَمْعاً﴾ (عاديات 4-5) (مثال دوم) که (بهي نقعا)
(بهي جمعا) قرائت می شود، که هاء کلمه ی (به) در دو جا به ياء مدي که مقدار کشش آن
دو حركت می باشد وصل می گردد.
-
﴿إِنَّهُو كَانَ
فِي أَهْلِهِي
مَسْرُوراً﴾ (انشقاق 13) (مثال سوم) در حالت وصل باید
هاء (إِنَّهُو) به واو
مدي که مقدار کشش آن دو حركت است پیوند خورد و هاء (أَهْلِهِي) به ياء مدي دارای کششی برابر دو حركت.
به
بخش مخصوص مدپیوندی مراجعه شود.
2. اگر
حرف مد قبل از حرف آخر در كلمه باشد، آنگاه مد
آن در هنگام وصل طبيعي است. اما هنگام وقف به مد فرعي سكون عارض
تبدیل می شود. مثل:
-
﴿إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِـيـرٌ بَصِـيـرٌ﴾ (شورى 27) (مثال چهارم)
موقع وصل (خَبِـيـرٌ)
و وقف بر (بَصِـيـرٌ)
ياء مدي در (خَبِـيـرٌ)
به اندازه ی مد طبيعي کشیده می شود، درحالی که مد ياء در (بَصِـيـرٌ) مد سكون
عارضی بوده و در بحث این بخش نمی گنجد. اما چنانچه كلمه ی (بَصِـيـرٌ) به مابعدش
وصل شود مد ياء آن مد اصلي خواهدبود.
-
﴿إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَاتٍ
لِّكُلِّ صَبَّـارٍ شَكُـورٍ﴾ (ابراهيم 5) (مثال پنجم) هنگام وصل (صَبَّـارٍ) الف مدي، مانند مد طبيعي کشیده می شود اما در حالت
وقف مد آن مد مربوط به سكون عارضی است. همچنین به نسبت کلمه ی (شَكُـورٍ) مد آن فقط
در حالت وصل طبيعي خواهد بود. بنابریان اگر (صَبَّـارٍ) را وصل نموده و بر کلمه ی (شَكُـورٍ) وقف شود،
مد (صَبَّـارٍ)
اصلي و دارای مدی به اندازه ی دو حركت خواهد بود و مد (شَكُـورٍ) مد سكون عارضی می گردد.
مد پیوندی کوچک: هاء (له) به واو وصل شده و مدي است که مقدار آن دو حرکت
خواهد بود
