مد طبيعي ثابت تنها در حالت وقف
مد طبيعي تنها در حالت وقف (و
نه وصل) در موارد زیر کاربرد دارد:
1. وقتی بعد از حرف مد، حرف ساكنی در كلمه ی بعدی بیاید. مانند:
- ﴿ثُمَّ
إِنَّهُمْ لَصَالُوا الْجَحِيمِ﴾ (مطففين 16) (مثال
اول) واو مدي در آخر كلمه ی (لَصَالُوا) جز در حالت وقف بر آن کشیده نمی شود؛ هنگام وصل به
دلیل التقاء ساكنين مد آن حذف می گردد.
- ﴿وَفِرْعَوْنَ
ذِي الْأَوْتَادِ﴾
(فجر 10) (مثال دوم) ياء در (ذِي) موقع وقف بر كلمه دارای مد
بوده اما هنگام وصل به دلیل رسیدن به یک ساكن در كلمه ی دیگر، مد آن حذف می شود.
- ﴿فَإِن
كَانَتَا اثْنَتَيْنِ
فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ
مِمَّا تَرَكَ﴾ (نساء 176) (مثال سوم)
الف مدي در آخر (كَانَتَا) و (فَلَهُمَا) در هنگام وقف بر كلمه دارای مد بوده ولی در حالت
وصل حذف می شود.
2. حرف مد الف تبدیل یافته از تنوين فتحه در اسم مقصور باشد. مثل:
- (هُدًى) در آیه ی: ﴿هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ﴾
(بقره 2) و در: ﴿ هَذَا هُدًى﴾ (جاثيه 11) (مثال چهارم)
الف مدي كلمه ی (هُدًى)
جز در حالت وقف مد نمی یابد. همچنین در (ضُحًى) (اعراف 98)، (قُرًى) (حشر 14) و (طوًى) (نازعات 16).
3. اگر حرف مد، یک الف در اسم منصوب باشد، که مد عِوَض
خوانده می شود. مانند:
- (عَلِيماً) و (حَكِيماً) در آیه ی: ﴿إِنَّ
اللَّهَ كَانَ عَلِيماً حَكِيماً﴾ (انسان
30) (مثال الخامس) الف مدي در (عَلِيماً) و (حَكِيماً) فقط در
هنگام وقف بر كلمه کشیده می شود. بنابریان هرگاه این آيه را خوانده و بر آخر آیه وقف
نمودی، مد الف در (حَكِيماً) به اندازه ی مد طبيعي به میزان دو حركت لازم
بوده و نباید الف (عَلِيماً) را به دلیل وصل شدن آن کشید.
4. چنانچه حرف مد در اصل نون باشد که به صورت تنوين نگاشته
شده است. مثل:
- (لَنَسْفَعاً) در آیه ی: ﴿كَلَّا
لَئِن لَّمْ يَنتَهِ لَنَسْفَعاً بِالنَّاصِيَةِ﴾ (علق 15) (مثال ششم)
5. اگر حرف مد الف متطرف (مبالغه) در كلمات هفتگانه ی زیر باشد. مانند:
- (أَنَاْ) در آیه ی: ﴿وَلَا أَنَاْ عَابِدٌ مَّا عَبَدتُّمْ﴾ (كافرون 4) (مثال هفتم)
- (لَّكِنَّا) در آیه ی: ﴿لَّكِنَّا هُوَ اللَّهُ رَبِّي وَلَا
أُشْرِكُ بِرَبِّي أَحَداً﴾ (كهف 38) (مثال هشتم)
- (الظُّنُونَا) در آیه ی: ﴿وَتَظُنُّونَ
بِاللَّهِ الظُّنُونَا﴾ (احزاب 10) (مثال نهم)
- (الرَّسُولَا) در آیه ی: ﴿يَقُولُونَ
يَا لَيْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا﴾ (احزاب 66) (مثال دهم)
- (السَّبِيلَا) در آیه ی: ﴿وَقَالُوا
رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا﴾ (احزاب 67) (مثال یازدهم)
- (قَوَارِيرَا) در آیه ی: ﴿وَيُطَافُ
عَلَيْهِم بِآنِيَةٍ مِّن فِضَّةٍ وَأَكْوَابٍ كَانَتْ قَوَارِيرَا﴾ (انسان 15) (مثال دوازدهم)
كلمه ی (قَوَارِيرَا)
مورد نظر در این جا، کلمه ی موجود در آيه ی 15 سوره ی انسان می باشد. اما كلمه ی
(قوارير) موجود در آيه ی 44 سوره نمل و آيه ی 16 سوره ی انسان، در آخر آن ها الف
مدي نه در حالت وصل و نه در حالت وقف نمی آید.
- (سَلَاسِلَاْ) در: ﴿إِنَّا
أَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ سَلَاسِلَاْ وَأَغْلَالاً وَسَعِيراً﴾ (انسان 4) (مثال سیزدهم) هنگام وقف بر كلمه ی (سَلَاسِلَاْ) الف و
مد آن را به میزان دو حركت کشید، همچنین می توان آن را حذف نموده و بر حرف لام وقف
نمود. اما هنگام وصل الف مدية آخر كلمه حذف می شود.
در چاپ های قرآنی یک صفر مستطيلی
شکل بر بالای الف مدي در این هفت كلمه قرار می گیرد تا به اضافی بودن آن ها در
حالت وصل و نه وقف اشاره داشته باشد.
واو مدي کلمه ی (لصالوا) فقط در حالت
وقف کشیده می شود
