معنی لغوی: پنهان داشتن.
اصطلاحاً: تلفظ نون ساكن یا تنوين به گونه ای مابین اظهار و ادغام، با ماندن غنه در
حرف مخفي.
حروف آن: پانزده حرف گردآمده در حروف آغازین کلمات بيت زیر:
صف ذا ثـنا كم جاد شخص قد سـما
دم طيبا زد فـي تقى ضـع ظـالما
أداء اخفاء: هنگام اخفاء نون ساكن یا تنوين، مخرج نون از نوک زبان (با لثه ی دندان
های بالا) به نزدیکی مخرج حرف اخفاء تغییر می یابد. یعنی آنکه قاری باید نوک زبانش
را کمی از لثه ی دندان های بالا دورتر دارد.
همچنین میزان مد غنه بایستی دو حركت باشد، و آن را –یعنی غنه را- تفخيم کرد
اگر حرف اخفاء، مفخم بود. مانند: ﴿إِنَّهُ كَانَ مَنْصُوراً﴾ (اسراء 33) (مثال اول) و ترقيق نمود
اگر حرف اخفاء مرقق بود، مثل ﴿إِنَّ لَدَيْنَا أَنكَـالاً
وَجَحِيماً﴾ (مزمل 12) (مثال دوم).
باید از تبدیل غنه به حرف مد پرهیز نمود، مانند تلفظ كلمه ی "كـنـتم" به این نحو: "كونـتم" که اشتباه
می باشد.
مثال: برخی
اوقات نون ساكن با حرف اخفاء در یک كلمه ی واحد جمع آمده و نیز ممکن است در دو كلمه
ی جداگانه باشند.
-
﴿ وَأَمَّا عَادٌ فَـأُهْلِكُوا بِرِيحٍ صَرْصَرٍ عَـاتِيَةٍ﴾
(حاقه 6) (مثال سوم)
-
﴿مَّن ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللّهَ
قَرْضاً حَسَنـاً فَـيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافاً
كَثِيرَةً ﴾ (بقره 245) (مثال چهارم)
-
﴿وَلَئِنْ أَذَقْنَا الإِنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً ثُـمَّ نَزَعْنَاهَا مِنْهُ
إِنَّهُ لَيَؤُوسٌ كَـفُورٌ﴾ (هود 9) (مثال پنجم)
-
﴿وَقَالُواْ لَوْلا أُنزِلَ عَلَيْهِ مَلَكٌ وَلَوْ
أَنزَلْنَا
مَلَكاً لَّقُضِيَ الأمْرُ ثُمَّ لاَ يُنظَرُونَ﴾ (انعام 8) (مثال ششم)
-
﴿هَذَا يَوْمُ لَا يَنطِـقُونَ﴾ (مرسلات
35) (مثال هفتم)
-
﴿فَلاَ تَجْعَلُواْ لِلّهِ
أَندَاداً وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ﴾
(بقره 22) (مثال هشتم)
-
﴿وَمَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ
رَسُولٌ قَدْ
خَلَتْ مِن قَبْلِهِ
الرُّسُلُ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ﴾ (آل عمران 144) (مثال نهم)
-
﴿وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ
الْبَحْرَ فَأَنجَيْنَاكُمْ
وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ﴾ (بقره 50) (مثال دهم)
-
﴿لَن تَـنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى
تُـنفِـقُواْ
مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِيمٌ﴾ (آل عمران 92) (مثال یازدهم)
-
﴿اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُم
مِّن ضَعْفٍ
ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفاً وَشَيْبَةً﴾
(روم 54) (مثال دوازدهم)
نمایش اخفاء در مصاحف
در نگارش مصاحف، با پاک کردن حرف مخفي از علامت سكون، اخفا نمایش داده می
شود، به نسبت نون ساكن و توالی دو حركت درباره ی تنوين (به بعضی از مثال های رسم
الخط عثماني مراجعه نمایید).
غنه در حالتی که حرف اخفاء مفخم باشد، تفخیم می یابد
