اسلام، قرآن و تفسیر

احادیث صحیح نبی اکرم (صلی الله علیه وسلم) درباره فضیلت قرآن کریم

1- عَنْ عُثْمان (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه وسلم): «خَيْركُمْ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآن وَعَلَّمَهُ».

عثمان بن عفان (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «بهترین شما کسی است که قرآن را یاد بگیرد و به دیگران یاد بدهد»[1].

2- عَنْ أَبِي أُمَامَةِ البَاهِلِيَّ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه وسلم): «اقْرَءُوا الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ يَأْتِى يَوْمَ الْقِيَامَةِ شَفِيعًا لأَصْحَابِهِ».

ابوأمامه باهلی (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «قرآن را تلاوت نمایید؛ زیرا روز قیامت، قرآن برای کسانی که آن را تلاوت نموده اند، شفاعت می نماید»[2].

3- عَنْ أَبِى مُوسَى الأَشْعَرِىِّ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «الْقُرْآنُ حُجَّةٌ لَكَ أَوْ عَلَيْكَ».

أبو موسی أشعری (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «قرآن حجتی به نفع تو یا حجتی علیه توست»[3]. (اگر آن را تلاوت نمایی، به آن، عمل کنی، حجتی به نفع تو خواهد بود؛ در غیر این صورت، حجتی علیه تو خواهد بود).

4- عَنْ عَائشةَ ل قَالَت: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «الْمَاهِرُ بِالْقُرْآنِ مَعَ السَّفَرَةِ الْكِرَامِ الْبَرَرَةِ وَالَّذِى يَقْرَأُ الْقُرْآنَ وَيَتَتَعْتَعُ فِيهِ وَهُوَ عَلَيْهِ شَاقٌّ لَهُ أَجْرَانِ».

عایشه ل می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «کسی که در خواندن قرآن، مهارت دارد، (روز قیامت) منزلتی مانند منزلت فرشتگان بزرگوار و نیکوکار خواهد داشت، و کسی که با لکنت زبان و سختی آن را تلاوت نماید، دو پاداش دارد»[4].

5- عن عقبة بن عامرٍ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «لَوْ كَانَ الْقُرْآنُ فِي إِهَابٍ، مَا مَسَّتْهُ النَّارُ "وفي لفظ" لَوْ جُمِعَ الْقُرْآنُ فِي إِهَابٍ مَا أَحْرَقَهُ الله بِالنَّارِ».

عقبه بن عامر می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «اگر قرآن را داخل پوستی، قرار دهند، آتش آن را نمی سوزاند». و در روایتی آمده است که «اگر قرآن، جمع آوری گردد و داخل پوستی گذاشته شود، آتش آن را نمی‌سوزاند»[5]. (مؤمنی که قرآن را حفظ کند و به آن عمل نماید، به جهنم نمی رود).

6- عَنْ جابرٍ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «الْقُرْآنُ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ، وَمَاحَلَّ مُصَدَّقٌ، مَنْ جَعَلَهُ أَمَامَهُ قادَهُ إِلَى الْجَنَّةِ، وَمَنْ جَعَلَهُ خَلْفَهُ سَاقَهُ إِلَى النَّارِ».

جابر (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «قرآن شفاعت می‌کند و شفاعت آن هم پذیرفته می‌شود. همچنین قرآن دفاع می‌نماید و سخنش تصدیق می شود. هر کس قرآن را پیشوای خود، قرار دهد، قرآن او را به بهشت سوق میدهد؛ و هر کس، قرآن را پشت سر خود قرار دهد او را به سوی جهنم، سوق می دهد»[6].

7- عن جُبَيْرٍ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «أَبْشِرُوا فَإِنَّ هَذَا القُرآنَ طَرَفُهُ بَيَدِ اللهِ وَطَرَفُهُ بِأَيدِيكُم فَتَمَسَّكُوا بِهِ فَإِنَّكُم لَن تَهْلِكُوا وَلَن تَضِلُّوا بَعْدَهُ أَبَداً».

جبیر (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «خوشحال باشید؛ چرا که یک طرف این قرآن به دست خداوند و طرف دیگر آن به دست شماست؛ پس به آن، چنگ بزنید؛ زیرا با داشتن قرآن، هرگز گمراه نمی شوید»[7].

8- عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رسولُ اللهِ (صلی الله علیه وسلم): «كِتَابُ اللهِ هُوَ حَبلُ اللهِ الْمَمْدُودِ مِنَ السَّمَاءِ إَلَى الأَرْضِ».

ابوسعید خدری (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «قرآن ریسمان الهی است که از آسمان به سوی زمین، آویزان شده است»[8]. (به آن چنگ بزنید تا به خدا برسید).

9- عَنْ زَيْدِ بنِ أرقَمٍ (رضی الله عنه) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «أَمَّا بَعْدُ: أَلاَ أَيُّهَا النَّاسُ فَإِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ يُوشِكُ أَنْ يَأْتِىَ رَسُولُ رَبِّى فَأُجِيبَ وَأَنَا تَارِكٌ فِيكُمْ ثَقَلَيْنِ أَوَّلُهُمَا كِتَابُ اللَّهِ فِيهِ الْهُدَى وَالنُّورُ، فَخُذُوا بِكِتَابِ اللهِ وَاسْتَمْسِكُوا بِهِ، (فَحَثَّ عَلَى كِتَابِ الله، وَرَغَّبَ فِيهِ، ثُمَّ قَالَ:) وَأَهْلُ بَيْتِي، أذَكِّرُكُمُ اللهَ في أهْلِ بَيْتِي، أذَكِّرُكُمُ اللهَ في أهْلِ بَيْتِي».

زید بن أرقم (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «اما بعد: ای مردم! من بشری بیش نیستم؛ به زودی قاصد پروردگارم (ملک الموت) می آید و من دعوتش را اجابت می کنم؛ و در میان شما دو چیز با ارزش و سنگین می گذارم: نخستین آنها کتاب الهی است که در آن، هدایت و نور، وجود دارد؛ پس کتاب خداوند متعال را محکم بگیرید و به آن، چنگ بزنید. (راوي ميگوید: به محکم گرفتن کتاب الله ترغیب و تشویق نمود و فرمود:) و (دومی آنها) اهل بیت من هستند؛ درباره اهل بیت من از خدا بترسید؛ درباره اهل بیت من از خدا بترسید»[9].

10- عَنْ أَنَسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «إِنَّ لِلَّهِ أَهْلِينَ مِنَ النَّاسِ، هُمْ أَهْلُ اللَّهِ وَخَاصَّتُهُ».

انس (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «خداوند متعال در میان مردم، دوستان ویژه ای دارد؛ باید بدانید که اهل قرآن، دوستان ویژه و خاص خداوند هستند»[10].

11- عَنْ عُمر بن الخَطَّابِ (رضی الله عنه) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «إِنَّ اللَّهَ يَرْفَعُ بِهَذَا الْكِتَابِ أَقْوَامًا وَيَضَعُ بِهِ آخَرِينَ».

عمر بن خطاب (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «خداوند به وسیله این کتاب، ملت هایی را بالا می‌برد و ملت های دیگری را به ذلت و خواری می کشاند»[11].

12- عن ابن مسعودٍ (رضی الله عنه)، قَالَ: قَالَ رسولُ اللهِ (صلی الله علیه وسلم): «مَنْ قَرَأ حَرْفاً مِنْ كِتَابِ اللهِ فَلَهُ حَسَنَةٌ، وَالحَسَنَةُ بِعَشْرِ أمْثَالِهَا، لاَ أقول: (ألم) حَرفٌ، وَلكِنْ: ألِفٌ حَرْفٌ، وَلاَمٌ حَرْفٌ، وَمِيمٌ حَرْفٌ».

عبدالله بن مسعود (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هر کس، یک حرف از کتاب الهی، تلاوت نماید، یک نیکی برایش ثبت می‌شود. و آن نیکی، ده برابر می شود. من نمی گویم: «الف لام میم» یک حرف است؛ بلکه الف، یک حرف، لام یک حرف، و میم یک حرف دیگر است»[12].

13- عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رسولُ اللهِ (صلی الله علیه وسلم): «وَعَلَيْكَ بِذِكْرِ اللَّهِ وَتِلاَوَةِ الْقُرْآنِ فَإِنَّهُ رَوْحُكَ فِى السَّمَاءِ وَذِكْرٌ لَكَ فِى الأَرْضِ».

أبوسعید خدری (رضی الله عنه) می‌گوید : رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «همیشه به یا د خداوند متعال باش و قرآن را تلاوت کن؛ زیرا تلاوت قرآن، روحت در آسمان و ذکرت در روی زمین به شمار می رود»[13].

14- عن عبد الله بن مسعودٍ (رضی الله عنه)، قَالَ: قَالَ رسولُ اللهِ (صلی الله علیه وسلم): «اقرؤوا القرآن فإنكم تؤجرون عليه».

عبدالله بن مسعود (رضی الله عنه) می‌گوید : رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «قرآن بخوانید؛ چرا که به سبب آن، اجر و پاداش می برید»[14].

15- عن ابن عمر (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «لَا يَمَسُّ الْقُرْآنَ إلَّا طَاهِرٌ».

ابن عمر (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «قرآن را فقط انسان پاک (با وضو) دست بزند»[15].

16- عَنْ أَبِى مُوسَى الأَشْعَرِىِّ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «إِنَّ مِنْ إِجْلاَلِ اللَّهِ إِكْرَامَ ذِى الشَّيْبَةِ الْمُسْلِمِ وَحَامِلِ الْقُرْآنِ غَيْرِ الْغَالِى فِيهِ وَالْجَافِى عَنْهُ وَإِكْرَامَ ذِى السُّلْطَانِ الْمُقْسِطِ».

أبو موسی أشعری (رضی الله عنه) می‌گوید : رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «یکی از راه های تعظیم خداوند احترام گذاشتن به پیرمرد مسلمان و صاحب قرآنی است که در خواندن و عمل به قرآن، افراط نمی کند و همچنین قرآن را رها نمی نماید و احترام گذاشتن به حاکم عادل است»[16].

17- عن عبد الله بن مسعودٍ (رضی الله عنه)، قَالَ: قَالَ رسولُ اللهِ (صلی الله علیه وسلم): «مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُحِبَّ اللهَ وَرَسُولَهُ فَلْيَقْرَأْ فِي الْمُصْحَفِ».

ابن مسعود (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هر کس، دوست دارد محبتش نسبت به خدا و پیامبرش، افزایش یابد، قرآن را از مصحف تلاوت نماید»[17]. یعنی با نگاه به مصحف تلاوت کند.

18- عن ابن عمر (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «لاَ حَسَدَ إِلاَّ فِى اثْنَتَيْنِ: رَجُلٌ آتَاهُ اللَّهُ الْقُرْآنَ فَهُوَ يَقُومُ بِهِ آنَاءَ اللَّيْلِ وَآنَاءَ النَّهَارِ وَرَجُلٌ آتَاهُ اللَّهُ مَالاً فَهُوَ يُنْفِقُهُ آنَاءَ اللَّيْلِ وَآنَاءَ النَّهَارِ».

ابن عمر (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «غبطه خوردن فقط بر دو نفر، جایز است: نخست، شخصی که خداوند متعال به او قرآن عنایت نموده است و او آن را شب و روز، تلاوت می نماید. و دومی، کسی که خداوند متعال به او مال عنایت فرموده است و او آن را شب و روز، انفاق می نماید»[18].

19- عن ابن عمر (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «يُقَالُ لِصَاحِبِ الْقُرْآنِ إذا دَخَلَ الْجَنَّةَ اقْرَأْ وَارْقَ وَرَتِّلْ كَمَا كُنْتَ تُرَتِّلُ فِى الدُّنْيَا فَإِنَّ مَنْزِلَتَكَ عِنْدَ آخِرِ آيَةٍ تَقْرَؤُهَا».

ابن عمر (رضی الله عنه) می‌گوید : رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هنگامی که صاحب قرآن، وارد بهشت شود، به او می‌گویند: قرآن بخوان و بالا برو همان گونه که در دنیا با ترتیل، قرآن می‌خواندی؛ زیرا منزلت تو نزد آخرین آیه‌ای است که آن را تلاوت می‌کنی»[19].

20- عن عقبة بن عامر (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «أَيُّكُمْ يُحِبُّ أَنْ يَغْدُوَ إِلَى بُطْحَانَ أَوِ الْعَقِيقِ فَيَأْتِىَ كُلَّ يَوْمٍ بِنَاقَتَيْنِ كَوْمَاوَيْنِ زَهْرَاوَيْنِ، فِى غَيْرِ إِثْمٍ أَوْ قَطِيعة رَحِمٍ، فَلأَنْ يَغْدُوَ أَحَدُكُمْ إِلَى الْمَسْجِدِ فَيَتَعَلَّمَ أوْ يَقْرَأَ آيَتَيْنِ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ خَيْرٌ لَهُ مِنْ نَاقَتَيْنِ وَثَلاَثٌ خَيْرٌ مِنْ ثَلاَثٍ وَأَرْبَعٌ خَيْرٌ مِنْ أَرْبَعٍ وَمِنْ أَعْدَادِهِنَّ مِنَ الإِبِلِ».

عقبه بن عامر (رضی الله عنه) می‌گوید : رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «چه کسی از شما دوست دارد که هر روز صبح به بطحان یا عقیق برود و بدون این که مرتکب گناه یا قطع ارتباط خویشاوندی شود، دو شتر بزرگ کوهان و زیبا بیاورد؟ بدانید که اگر یکی از شما به مسجد برود و دو آیه از کتاب خدا بیاموزد یا تلاوت نماید، برایش از دو شتر بهتر است. و سه آیه از سه شتر، چهار آیه از چهار شتر، و هر تعداد آیه از همان اندازه شتر، بهتر است»[20].

21- عن البراء بن عازب (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «حَسِّنُوا الْقُرْآنَ بِأَصْوَاتِكُمْ ، فَإِنَّ الصَّوْتَ الْحَسَنَ يَزِيدُ الْقُرْآنَ حُسْناً "وفي لفظ" زَيِّنُوا الْقُرْآنَ بِأَصْوَاتِكُمْ».

براء بن عازب (رضی الله عنه) می‌گوید : رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «با صدایتان، به قرآن، زیبایی ببخشید، زیرا صدای خوب، زیبایی قرآن را افزایش می دهد». و در روایتی آمده است که فرمود: «قرآن را با صداهایتان، مزین نمایید»[21].

22- عن جابر (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «إِنَّ مِنْ أَحْسَنِ النَّاسِ بِالقُرآنِ الذي إذَا سَمِعْتَهُ يَقْرَأُ رَأَيْتَ أَنَّهُ يَخْشَى اللَّهَ».

جابر (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «بهترین قاری قرآن، کسی است که هنگامی که قرائتش را می شنوید، خشیت و ترس الهی را نیز در او مشاهده می نمایید»[22].

23- عن ابن عمر (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «إِنَّمَا مَثَلُ صَاحِبِ الْقُرْآنِ كَمَثَلِ صَاحِبِ الإِبِلِ الْمُعَقَّلَةِ إِنْ عَاهَدَ عَلَيْهَا أَمْسَكَهَا وَإِنْ أَطْلَقَهَا ذَهَبَتْ».

ابن عمر (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «مثال قاری قرآن مانند صاحب شتری است که زانوی آن را بسته باشد. اگر از او نگهداری کند، نزدش می ماند و اگر او را رها سازد، می رود»[23].

24- عن عبد الله بن مسعود (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «بِئْسَمَا لأَحَدِكُمْ أَنْ يَقُولَ نَسِيتُ آيَةَ كَذا وَكَذا بَلْ هُوَ يُنسِّىَ فاسْتَذْكِرُوا الْقُرْآنَ، فَإِنَّهُ أَشَدُّ تَفَصِّياً مِنْ صُدُورِ الرِّجَالِ مِنَ النَّعَمِ مِنْ عُقُلِهَا».

عبدالله بن مسعود (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «چقدر بد است برای کسی که می‌گوید: فلان و فلان آیه را فراموش کردم؛ بلکه فراموش گردانیده شده اند. قرآن را زیاد تلاوت کنید؛ زیرا قرآن، زودتر از فرار کردن شتر از سینه مردم، می گریزد»[24].

25- عن عُقْبَةَ بْنَ عَامِرٍ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «تَعَلَّمُوا كِتَابَ اللَّهِ وَتَعَاهَدُوهُ وَتَغَنَّوْا بِهِ فَوَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ لَهُوَ أَشَدُّ تَفَلُّتاً مِنَ الْمَخَاضِ فِى الْعُقُلِ».

عقبه بن عامر (رضی الله عنه) می‌گوید : رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «کتاب خدا (قرآن) را یاد بگیرید و همیشه آن را تلاوت نمایید و با آواز خوش بخوانید؛ سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست، قرآن از بچه شتر یک ساله ای که زانویش بسته شده است، زودتر می گریزد»[25].

26- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «مَا أَذِنَ اللَّهُ لِشَىْءٍ مَا أَذِنَ لِنَبِىٍّ حَسَنِ الصَّوْتِ بِالْقُرْآنِ يَجْهَرُ بِهِ».

أبوهریره (رضی الله عنه) می‌گوید : رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «خداوند به هیچ چیز دیگری به اندازه‌ای که به صدای پیامبر خوش صوتی که قرآن را با آواز خوب و صدای بلند می‌خواند، گوش نداده است»[26].

27- عَنْ أَبِى مُوسَى الأَشْعَرِىِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «مَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِى يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ الأُتْرُجَّةِ، رِيحُهَا طَيِّبٌ وَطَعْمُهَا طَيِّبٌ، وَمَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِى لاَ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ التَّمْرَةِ لاَ رِيحَ لَهَا وَطَعْمُهَا حُلْوٌ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِى يَقْرَأُ الْقُرْآنَ مَثَلُ الرَّيْحَانَةِ، رِيحُهَا طَيِّبٌ وَطَعْمُهَا مُرٌّ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِى لاَ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ كَمَثَلِ الْحَنْظَلَةِ، لَيْسَ لَهَا رِيحٌ وَطَعْمُهَا مُرٌّ».

أبوموسی أشعری (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «مؤمنی که قرآن می‌خواند و به آن، عمل می‌کند مانند ترنجی است که طعم خوبی دارد و هم از بوی خوشی برخوردار است. و مؤمنی که قرآن نمی‌خواند ولی به آن، عمل می‌کند مانند خرمایی است که طعمش شیرین است ولی بویی ندارد. و مثال منافقی که قرآن می‌خواند، مانند ریحانی است که بویش خوب ولی طعمش تلخ است. و مثال منافقی که قرآن نمی‌خواند، مانند حنظله (هندوانه ابوجهل) است که هم طعمش تلخ یا ناپاک است و هم بوی تلخی دارد»[27].

28- عن تميم الدارمي (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «مَنْ قَرَأَ مِائَةَ آيَةٍ فِى لَيْلَةٍ كُتِبَ لَهُ قُنُوتُ لَيْلَةٍ "وفي لفظ" كُتِبَ مِنَ الْقَانتِينَ».

تمیم داری (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هر کس شبانه، صد آیه بخواند، برایش عبادت یک شب نوشته می شود». و در یک لفظ آمده است که فرمود: «جزو عبادت کنندگان نوشته می شود»[28].

29- عَنْ عَبد الله بن عمر ب قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «لاَ يَفْقَهُ مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فِى أَقَلَّ مِنْ ثَلاَثٍ».

عبدالله بن عمر (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هر کس، قرآن را در کمتر از سه روز بخواند، آن را نمی فهمد»[29].

30- عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «مَنْ لَمْ يَتَغَنَّ بِالْقُرْآنِ فَلَيْسَ مِنَّا».

أبوهریره (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هر کس، قرآن را با صدای خوب نخواند از ما نیست»[30].

31- عَنْ جُنْدُبِ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «اقْرَءُوا الْقُرْآنَ مَا ائْتَلَفَتْ عَلَيْهِ قُلُوبُكُمْ فَإِذَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ فَقُومُوا».

جندب (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «قرآن بخوانید تا زمانی که دل های شما بر آن، اتفاق دارند؛ و هرگاه در آن، اختلاف نمودید، بروید»[31]. یا اینکه «تا زمانی که حضور قلب دارید، قرآن تلاوت نمایید، اما هنگامی که حضور قلب ندارید و فکرتان، پراکنده گردید، آن را ترک کنید».

32- عَنْ عَبد الله بن عمرو (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «لا تُجادِلوا في القرآن فإنَّ جدالاً فيه كفرٌ».

عبدالله بن عمرو (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «درباره قرآن با یکدیگر نزاع و اختلاف نکنید؛ زیرا نزاع و اختلاف در مورد قرآن، انسان را به کفر می کشاند»[32].

33- عَنْ عَبد الله بن عمرو (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «إِنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ بِهَذَا ضَرَبُوا كِتَابَ اللَّهِ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ، فَمَا وَجَدْتُمْ فِيهِ مِنْ حَلالٍ فَأَحِلُّوهُ، وَمَا وَجَدْتُمْ فِيهِ مِنْ حَرَامٍ فَحَرِّمُوهُ، وَمَا كَانَ مِنْ مُتَشَابِهٍ فَآمِنُوا بِهِ».

عبدالله بن عمرو (رضی الله عنه)می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «امت های گذشته، زمانی هلاک شدند که در چنین وضعیتی افتادند که بخشی از کتاب خدا را در برابر بخش دیگر آن، قرار می دادند؛ آنچه حلال است، حلال بدانید. و آنچه که حرام است، حرام بدانید. و آنچه که متشابه است به آن، ایمان بیاورید»[33].

34- عن جَابِرٍ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «اقْرَءُوا الْقُرْآنَ وَابْتَغُوا بِهِ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِىَ قَوْمٌ يُقِيمُونَهُ إِقَامَةَ الْقِدْحِ يَتَعَجَّلُونَهُ وَلاَ يَتَأَجَّلُونَهُ». وفي رواية: «يَقرَؤُونَ القُرْآنَ فَيَسأَلُونَ بِهِ النَّاسَ».

جابر (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «قرآن بخوانید و با خواندن قرآن به دنبال خشنودی خدواند متعال باشید قبل از اینکه گروهی بیایند که در خواندن قرآن مانند راست کردن تیر دقت می‌کنند و هدفشان از خواندن قرآن، رسیدن به منافع دنیوی است نه اخروی».

و در روایتی آمده است که فرمود: «قرآن می‌خوانند و به وسیله آن از مردم، (مال و دنیا) طلب می کنند»[34].

35- عَنْ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ شِبْلٍ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «اقْرَءُوا الْقُرْآنَ وَاعْملوا بِهِ وَلاَ تَجْفُوا عَنْهُ وَلاَ تَغْلُوا فِيهِ وَلاَ تَأْكُلُوا بِهِ وَلاَ تَسْتَكْثِرُوا بِه».

عبدالرحمن بن شبل (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «قرآن بخوانید و به آن عمل کنید و از آن فاصله نگیرید و در آن (با تعمق بیش از حد) افراط نکنید و آن را وسیله‌ای برای امرار معاش و فزون طلبی دنیوی قرار ندهید»[35].

36- عن ابي الدرداء (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «مَنْ أَخَذَ عَلَى تَعْلِيمِ القُرآنِ قَوساً قَلَّدَهُ اللهُ مَكَانَهَا قَوساً مِنْ نَارِ جَهَنَّمَ يَومَ الْقِيَامَةِ».

أبودرداء (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هر کس در قبال آموزش قرآن، کمانی دریافت کند، روز قیامت، خداوند به جای آن، یک کمان آتشین به گردنش، آویزان می نماید»[36].

توضیح: حدیث فوق را بعضی از علماء ضعیف دانسته اند و برخی دیگر آن را منسوخ دانسته یا تأویل کرده اند؛ چرا که جمهور علماء و محدثین گرفتن مزد را در برابر آموزش قرآن، با توجه به حدیث بعدی و احادیث دیگر، جایز می دانند. والله أعلم- مترجم

37- عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «إنَّ أَحَقَّ مَا أَخَذْتُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا كِتَابُ اللَّهِ».

ابن عباس (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «شایسته ترین چیزی که در قبال آن، مزد دریافت می نمایید، کتاب خداست»[37].

38- عن أبي هريرة (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «مَا اجْتَمَعَ قَوْمٌ فِى بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللَّهِ تَعَالَى يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَيَتَدَارَسُونَهُ بَيْنَهُمْ إِلاَّ نَزَلَتْ عَلَيْهِمُ السَّكِينَةُ وَغَشِيَتْهُمُ الرَّحْمَةُ وَحَفَّتْهُمُ الْمَلاَئِكَةُ وَذَكَرَهُمُ اللَّهُ فِيمَنْ عِنْدَهُ».

أبوهریره (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هرگاه، گروهی از مردم در یکی از خانه های خدا (مساجد) جمع شوند و کتاب الهی را تلاوت کنند و آن را برای یکدیگر بخوانند، آرامش بر آنان، نازل می شود و فرشتگان آنها را احاطه می‌کنند و خداوند آنان را نزد فرشتگان یاد می نماید»[38].

39- عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ (رضی الله عنه) قَالَ: قال رسول الله (صلی الله علیه وسلم): «يَجِىءُ الْقُرْآنُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَيَقُولُ: يَا رَبِّ حَلِّهِ فَيُلْبَسُ تَاجَ الْكَرَامَةِ ثُمَّ يَقُولُ: يَا رَبِّ زِدْهُ فَيُلْبَسُ حُلَّةَ الْكَرَامَةِ ثُمَّ يَقُولُ: يَا رَبِّ ارْضَ عَنْهُ فَيَرْضَى عَنْهُ فَيُقَالُ لَهُ: اقْرَأْ وَارْتَقِ وَتُزَادُ بِكُلِّ آيَةٍ حَسَنَةً».

أبوهریره (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «روز قیامت، صاحب قرآن می‌آید؛ در این هنگام، قرآن می‌گوید: پروردگارا! او را مزین گردان. پس تاج شرافت بر سرش می‌گذارند. سپس قرآن می‌گوید: پروردگارا! بیشتر از این، مزینش گردان. پس لباس شرافت به تنش می‌کنند. آنگاه قرآن می‌گوید: پروردگارا! از او راضی و خشنود باش. پس به او گفته می شود: بخوان و (در درجات بهشت) بالا برو و با هر آیه، یک نیکی به نیکی هایش، افزوده می شود»[39].

40- عن عبد الله بن عمرو (رضی الله عنه) قَالَ: قال رسول الله (صلی الله علیه وسلم): «الصِّيَامُ وَالْقُرْآنُ يَشْفَعَانِ لِلْعَبْدِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَقُولُ الصِّيَامُ: رَبِّ إِنِّي مَنَعْتُهُ الطَّعَامَ وَالشَّرابَ بِالنَّهَارِ فَشَفِّعْنِى فِيهِ. وَيَقُولُ الْقُرْآنُ: رَبِّ مَنَعْتُهُ النَّوْمَ بِاللَّيْلِ فَشَفِّعْنِى فِيهِ. فَيُشَفَّعَانِ».

عبدالله بن عمرو (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «روزه و قرآن برای بنده شفاعت می‌کنند؛ روزه می‌گوید: پروردگارا! من او را روزها از خوردن و نوشیدن جلوگیری کردم، پس شفاعتم را درباره او قبول کن. قرآن می‌گوید: پروردگارا! من او را شب ها برای خوابیدن نگذاشتم؛ پس شفاعتم را در مورد او قبول کن. اینجاست که شفاعت آنها پذیرفته می شود»[40].

41- عَن أبي هريرة (رضی الله عنه)  قَالَ: قالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه وسلم): «مَنْ قَرَأَ عَشْرَ آيَاتٍ فِى لَيْلَةٍ لَمْ يُكْتَبْ مِنَ الْغَافِلِينَ».

أبوهریره (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هر کس در شب، ده آیه بخواند جزو غافلان نوشته نمی شود»[41].

42- عَنْ بريدة (رضی الله عنه) قَالَ: قالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه وسلم): «مَن قرأ القرآن وتعلمه وعَمِلَ بِهِ ألبس والداه يوم القيامة تاجًا من نور ضوؤه مثل ضوء القمر ويكسى والداه حلتان لا تقوم لهما الدنيا فيقولان: بما كسينا هذا؟ فيقالُ: بأخذ ولدكما القرآن».

بریده (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هرکس، قرآن بخواند و یاد بگیرد و به آن عمل نماید، روز قیامت بر سر پدر و مادرش تاجی از نور می‌گذارند که نوری مانند نور خورشید دارد. همچنین دو دست لباس به آنان می‌پوشانند که از همه دنیا، ارزش بیشتری دارند.آنان می‌گویند: به سبب چه عملی این لباس ها را به تن ما نموده اند؟ جواب می‌دهند: به سبب اینکه فرزند شما قرآن را فرا گرفته است»[42].

43- عَنِ ابْنِ عُمَرَ (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «لاَ تُسَافِرُوا بِالْقُرْآنِ فَإِنِّى لاَ آمَنُ أَنْ يَنَالَهُ الْعَدُوُّ».

ابن عمر (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «قرآن را در سفره ها، همراه خود نبرید؛ زیرا می‌ترسم که بدست دشمن بیافتد[43]. (در نتیجه، هتک حرمت شود. قابل یادآوری است که این منع، مربوط به زمانی است که بیم هتک حرمت باشد؛ در غیر این صورت، اشکالی ندارد. والله أعلم).

44- عن عمر(رضی الله عنه)  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «أُنْزِلَ الْقُرْآنُ عَلَى سَبْعَةِ أَحْرُفٍ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ».

عمر (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «همانا این قرآن بر هفت وجه نازل شده است. پس با هر قرائتی که برای شما آسان‌تر است، بخوانید»[44].

45- عَن عياض بن حمارٍ (رضی الله عنه)  قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم) عَنْ رَبِّهِ سُبْحانَهُ وَتَعَالَى: «إِنَّمَا بَعَثْتُكَ لأَبْتَلِيَكَ وَأَبْتَلِىَ بِكَ وَأَنْزَلْتُ عَلَيْكَ كِتَابًا لاَ يَغْسِلُهُ الْمَاءُ تَقْرَؤُهُ نَائِمًا وَيَقْظَانَ».

عیاض بن حمار (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)به روایت از پروردگار پاک و بلند مرتبه اش فرمود: «تو را مبعوث نمودم تا هم تو را آزمایش کنم و هم بوسیله تو دیگران را در بوته آزمایش قرار دهم؛ و کتابی بر تو نازل نمودم که آب آن را نمی‌شوید (با گذشت زمان از بین نمی رود؛ بلکه در سینه ها محفوظ است) و در حالت خواب و بیداری، آن را تلاوت می نمایی»[45]. (چه خواب باشی و چه بیدار، این کتاب، حفظ می شود).

46- عن أبي سعيد الخدري (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «لَوْ كَانَتْ سُورَةً وَاحِدَةً لَكَفَتِ النَّاسَ».

أبوسعید خدری (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «اگر یک سوره، خوانده شود، همه مردم را کفایت می نماید»[46].

47- عن ابن عباس (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «مَنْ قرأ القرآن لم يرد إلى أرذل العمر، وذلك قوله عز وجل (ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ (5) إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ﴾‌‌ [تین: 5- 6]. قال: إلا الذين قرءوا القرآن».

ابن عباس (رضی الله عنه) می‌گوید: هر کس قرآن تلاوت نماید، به کهنسالی ای که همراه با ذلت باشد مبتلا نمی شود. و این، تفسیر این سخن خداوند متعال است که می‌فرماید (ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ (5) إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ﴾‌ [تین: 5- 6]. «سپس انسان را به مراحل پست زندگی برگرداندیم مگر کسانی که ایمان آوردند...» که در اینجا ایمان آوردن به معنی قرائت قرآن می باشد[47].

48- عن ابن مسعود (رضی الله عنه) قَالَ: «إن أصفر البيوت بيت ليس فيه شيء من كتاب الله».

ابن مسعود (رضی الله عنه) می‌گوید: خالی ترین خانه، خانه ای است که در آن، هیچ چیز از کتاب الهی (قرآن) وجود نداشته باشد[48].

IslamQT.Com

اسلام-قرآن و تفسیر

============

ترجمه:عبدالقادر ترشابی

برگرفته شده از کتاب :فضایل  صحیح  آیات و سوره‌های قرآن کریم

نویسنده: فخرالدین بن زبیر بن علی محسنی