اسلام، قرآن و تفسیر

مقاصد سوره ی انبیاء

سوره ی انبیاء بر حسب ترتیب مصحف عثمانی بیست و یکمین سوره است. اما بر اساس ترتیب نزول؛ هفتاد و یکمین سوره است. سوره انبیاء بعد از سوره ی سجده، و قبل از سوره ی نحل نازل شده است. در نتیجه از آخرین سوره هایی است که قبل از هجرت نازل گردیده است.  آیات آن 112 آیه است و به اجماع علماط از سوره های مکی[1] است.

اسم سوره:

سلف این سوره را (انبیاء) نامیده اند. چنان که از عبد الله بن مسعود رضی الله عنه روایت شده که فرمود: (بنو اسرائیل (اسراء)، کهف، مریم، طه و انبیاء از سوره هایی است که به نهایت نیکویی رسیده اند و نخست نازل شده اند)[2]. و به جز این اسم؛ نام دیگری برای این سوره نیامده است.

سبب نامگذاری سوره ی انبیاء:

دلیل تسمیه این سوره به (انبیاء) این است که در این سوره نام 16 پیامبر و مریم ذکر شده است. در حالی که در هیچ سوره ای این تعداد پیامبر ذکر نشده به جز سوره ی انعام. طوری که در آن اسن 18 پیامبر آمده است.

فضیلت سوره ی انبیاء:

درباره ی فضیلت کلی سوره ی انبیاء احادیثی که روایت شده ضعیف است. اما درباره ی آیه ی87 آن حدیثی صحیح روایت شده است.

امام ترمذی رحمه الله با سندش روایت کرده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (دعایی که ذی النون وقتی در شکم نهنگ به زبان می آورد این بود: "لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ" (انبیاء:87) و هرگاه شخص مسلمان با آن دعا کند؛ الله عزوجل دعایش را مستجاب می گرداند)[3].

اما امام حاکم رحمه الله با سندش از سعد رضي الله عنه روایت کرده : (نزد رسول الله صلی الله علیه و سلم نشسته بودیم که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: آیا شما را از چیزی با خبر نکنم که اگر بر یکی از شما غم و اندوه یا بلایی از بلاها نازل شود و با آن دعا کند الله تعالی آن مصیبت را بر طرف می کند؟ صحابه گفتند: بله یا رسول الله. فرمودند: دعای ذی النون: " لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ").

مقاصد سوره ی انبیاء:

سوره ی انبیاء دارای مقاصد بسیاری است که می توان آن را در چند جمله خلاصه کنیم:

1ـ انذار به بعث و وقوع آن، و اینکه بعث به حقیقت خواهد پیوست و زمانش نزدیک است.

2ـ استدلال به بعث با ذکر آفرینش آسمانها و زمین از عدم و خلقت موجودات از آب.

3ـ هشدار دادن از نسبت دادن دروغ به کتاب الله تعالی و رسولش.

4ـ یاد آوری این موضوع که رسول الله صلی الله علیه و سلم مانند پیامبران قبل است و آنچه را که آورده مانند همان چیزی است که پیامبران قبل آورده است.

5ـ  ذکر داستان های بسیاری از پیامبران علیهم السلام.

6ـ اشاره به شأن و مقام قرآن کریم؛ و اینکه آن نعمتی است از طرف الله سبحانه و تعالی بر مخاطبینش. و ذکر مقام و منزلت رسول الله صلی الله علیه و سلم و اینکه ایشان رحمتی است برای عالمین.

7ـ یاد آوری آنچه که امت های قبل مرتکب شدند؛ مانند تکذیب پیامبران و تکذیب وعده های پروردگار.

8ـ هشدار خلق به اینکه وعده ی الله سبحانه و تعالی خواهد آمد و فریب تأخیر آن را نخورند؛ و مانند امت های قبل فریب نخورند تا اینکه ناگهان غافلگیر شدند. و همچنین یکی از نشانه های قیامت که یأجوج و مأجوج است در این سوره ذکر شده است.

9ـ آنچه که در آسمانها و زمین است دلیل بر وجود آفریننده ی آنها است.

10ـ توجه ساختن مخاطب به اینکه در پشت این زندگی فانی؛ حیاتی دیگر است که جاودانه است. و هر کس بر اساس آنچه که انجام داده جزایش را خواهد دید. و حق بر باطل پیروز خواهد شد.

11ـ تنزیه الله سبحانه وتعالی از هرگونه شریکی و داشتن فرزند و استدلال بر وحدانیت الله عزوجل.

12ـ سرانجام تمام مخلوقات مرگ است.

13ـ تمام پیامبران برای رساندن دین الله عزوجل فرستاده شدند که همه ی آنها در اصول یکی هستند.

14ـ ستایش الله سبحانه وتعالی بر پیامبران و کسانی که ایمان آورده اند و هدایت یافته اند.

منبع: .islamweb.net

مترجم: ام محمد