اسلام، قرآن و تفسیر

آيا رسول الله صلى الله عليه وسلم كل قرآن را تفسير كرده است؟

هر كس که بر سنت نبوي آگاهی داشته باشد، شك نمی کند كه جواب اين سؤال منفي است، ومی داند که رسول الله صلی الله علیه وسلم کل آیات قرآن را تفسیر نفرمودند، آن هم به خاطر دلایلی که مطرح می کنیم:

1- چون قرآن به زبان عربی نازل گشته است، و خداوند می فرماید: إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ" (یوسف:2) «ما قرآن‌ را به‌ زبان‌ عربي‌ نازل‌ كرديم، باشد كه‌ شما بينديشيد».

فنون و روشهای بیان شده در قرآن کریم همان اسلوب عربی صحیح است، که اعراب صدر اسلام خاصتا قریش بدان اسالیب آگاهی کامل داشتند، و کسانی که در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم بودند، نیاز چندانی به تفسیر آیات قرآنی نداشتند، و کلماتی که در قرآن از دلالات لغوی به مصطلحات شرعی انتقال یافته کم است،مانند لفظ الصلاة که در اصل لغت به معنای دعاست، ولی در قرآن به عنوان مصطلح شرعی نماز استفاده شده است.

بدینگونه بود که اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم بر بیشتر کلمات قرآن، که خود در روزانه آن را استعمال می کردند، آشنایی داشته اند، اما گاهی وقتها اگر فهم یک آیه یا کلمه ی از قرآن بر آنها دشوار می گشت، نزد نبی اکرم صلی الله علیه و سلم می آمدند، و تفسیر یا مراد آیه را از وی  می پرسیدند.

2- حضور اصحاب گرانقدر در هنگام نزول وحی، و آگاهی ایشان از اسباب و اماکن نزول آیات کریمه، آنها در فهم هر چه بیشتر آیات قرآنی کمک می کرد، شکی نیست که اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم عالم ترین افراد به به قرآن کریم بودند که به زبان اصیل ایشان نازل گشته بود.

3- کوچک بودن اراضی اسلامی در دورۀ رسول الله صی الله علیه وسلم، و محصور بودن مسلمانان در جزیرة العرب، نیاز چندانی به تفسیر آیات قرآن دیده نمی شد، چون بیشتر کسانی که به اسلام گرویده بودند، خود از اعرابی بودند که قرآن به زبان آنها نازل گشته بود.

 لذا وقتی که اسلام در دوران خلفاء وارد دولتهای مجاور عربی و اعجمی گشت، آنها از نظر فرهنگی و لغوی با اعراب دورۀ نبوت تفاوتهایی داشتند، همچنین از اسباب و اماکن نزول آیات هم آگاهی کامل نداشتند، همین سبب شد تا در عصر صحابی وتابعین، علم تفسیر نشأت پیدا کرده، و افرادی در بیان تفسیر و مراد آیات قرآنی پیش گام این علم شوند.

پس خلاصۀ جواب سؤال مطرح شده این است که: نبی اکرم صلی الله علیه وسلم کل قرآن يعني سوره به سوره، یا آیه به آیه را تفسیر نکرده، بلکه آن دسته از عبارات قرآنی که فهم آن بر اصحاب گرانقدرش دشوار می بود، یا امکان فهمش از طریق لغت و یا اجتهاد وجود نداشت، را تفسیر می نمود، مانند تفسیر کلمۀ کوثر، یا تفسیر آیه "يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها" که از پیامبر صلى الله عليه و سلم نقل شده است.            

IslamQT.Com

اسلام-قرآن و تفسیر

=============