اسلام، قرآن و تفسیر

برخی از احادیث صحیحی که درباره ی فضیلت سوره ها روایت شده اند

1ـ سوره فاتحه:

عن ابن عباس رضي الله عنه قال: «بينما جبريل قاعد عند النبي صلى الله عليه وسلم سمع نقيضا من فوقه فرفع رأسه فقال: هذا باب من السماء فتح اليوم لم يفتح قط إلا اليوم فنزل منه ملك فقال: هذا ملك نزل إلى الأرض لم ينزل قط إلا اليوم فسلم وقال: أبشر بنورين أوتيتهما لم يؤتهما نبي قبلك فاتحة الكتاب وخواتيم سورة البقرة لن تقرأ بحرف منهما إلا أعطيته». صحیح مسلم. ترجمه: "ابن عباس رضی الله عنه می گوید: روزی جبرئیل علیه السلام نزد رسول الله صلی الله علیه و سلم نشسته بود که صدایی ا زبالای سرش شنید پس سرش را بلند کرد، سپس فرمود: (امروز دروازه ای از آسمان باز شد که به جز امروز هرگز باز نشده است و از آن فرشته ای پایین آمد، سپس فرمود: این فرشته به جز امروز هرگز به زمین نیامده است. سپس آن فرشته سلام کرد و گفت: تو را به دو نوری بشارت می دهم که به جز تو به هیچ پیامبر دیگری بشارت داده نشده است، آنها سوره فاتحه و آیات پایانی سوره بقره هستند که با خواندن هر قسمت از آن الله دعایت را مستجاب می گرداند".

قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: « ما أنزلت في التوراة ولا في الإنجيل ولا في الزبور ولا في الفرقان مثلها وانها سبع من المثاني والقرآن العظيم الذي اعطيته» متفق علیه. ترجمه: "رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: مانند سوره ی حمد نه در تورات و نه در انجیل و نه در زبور و نه در فرقان نازل نشده است، و همانا آن هفت آیه دارد که در هر رکعت نماز خوانده می شود و آن همان قرآن بزرگی است که بر من عنایت شده است".

قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «قال الله تعالى قسمت الصلاة بيني وبين عبدي نصفين ولعبدي ما سأل فإذا قال العبد (الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ) قال الله تعالى: حمدني عبدي، وإذا قال (الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ ) قال الله تعالى: أثنى علي عبدي وإذا قال: (مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ) قال: مجدني عبدي ولعبدي ما سأل، فإذا قال: (اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَلاَ الضَّالِّينَ) قال: هذا لعبدي ولعبدي ما سأل» صحیح مسلم. ترجمه: "رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: الله تعالی چنین می فرماید: من نماز را بین خودم و بنده ام به دو قسمت تقسیم کرده ام و به بنده ام پاسخ مثبت می دهم، پس زمانی که بنده ام می گوید: (الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ) الله تعالی می فرماید: بنده ام مرا حمد و ستایش کرد، و زمانی که می گوید:  (الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ) الله تعالی می فرماید: بنده ام مرا ثنا گفت، و هنگامی که می گوید: (مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ) الله تعالی می گوید: بنده ام مرا ثنا گفت پس برای بنده ام باشد چیزی را که می خواهد، و زمانی که می گوید: (اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَلاَ الضَّالِّينَ) الله تعالی در جواب می فرماید: این درخواست بنده ا م را برآورده نمودم و برای بنده ام باشد آن چیزی را که می خواهد".

عن أبي سعيد الخدري رضي الله عنه قال: كنا في مسير لنا فنزلنا فجاءت جارية فقالت: أن سيد الحي سليم وأن نفرنا غيب فهل منكم راق فقام معها رجل ما كنا نَأبنُهُ برقية فرقاه فبرأ فأمر له بثلاثين شاة وسقانا لبناً، فلما رجع قلنا له: أكنت تحسن رقية أو كنت ترقي قال: لا ما رقيت إلا بأم الكتاب، قلنا: لا تحدثوا شيئا حتى نأتي أو نسأل النبي صلى الله عليه وسلم، فلما قدمنا المدينة ذكرناه للنبي صلى الله عليه وسلم فقال، «وما كان يدريه انها رقية، اقسموا واضربوا لي بسهم» صحیح بخاری. ترجمه: "أبوسعید خدری رضی الله عنه می‌گوید: ما در سفری بودیم سپس در مکانی برای استراحت توقف کردیم. دختر بچه‌ای آمد و گفت: سردار طایفه ما را عقربی گزیده است و کسی در آبادی ما وجود ندارد. آیا در میان شما کسی وجود دارد که دَم کند؟ مردی برخاست و با او به راه افتاد که ما گمان نمی‌ کردیم دَم بداند. به هر حال، وی را دم نمود و او بهبود یافت. آن گاه دستور داد تا به او سی گوسفند بدهند. همچنین به ما شیر نوشاند. هنگامی که برگشت، به او گفتیم: آیا دم کردن را خوب می دانستی و در گذشته هم دم می نموده ای؟ گفت: نه، فقط با فاتحه، دم کردم. به او گفتیم تا زمانی که نزد رسول الله صلی الله علیه و سلم نرسیده ایم یا از ایشان نپرسیده ایم، هیچ اقدامی نکنید (در گوسفندان تصرفی نکنید). به هر حال، هنگامی که به مدینه آمدیم، ماجرا را برای رسول الله صلی الله علیه و سلم بازگو نمودیم. ایشان فرمودند: «چگونه می دانستی که با آن دم می کنند، آنها را میان خود تقسیم کنید و برای من نیز سهمی در نظر بگیرید".

2ـ سوره بقره:

عن أبي هريرة رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: «لا تجعلوا بيوتكم مقابر إن الشيطان ينفر من البيت الذي تقرأ فيه سورة البقرة» صحیح مسلم. ترجمه: " منازل خود به قبرستان تبدبل نکنید، همانا شیطان از منزلی که اهل آن سوره بقره را تلاوت می کنند فرار می کنند".

قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: « من قرأ آية الكرسي دبر كل صلاة مكتوبة، لم يمنعه من دخول الجنة إلا أن يموت» سنن نسائی و شیخ آلبانی آن را ضمن احادیث صحیح قرار داده است. ترجمه: "کسی که آیة الکرسی را بعد از هر نماز فرض می خواند، هیچ چیزی مانع ورود او به بهشت نمی شود مگر مرگ (یعنی به محض اینکه مرد وارد بهشت می شود).

عن أبي مسعود رضي الله عنه قال: قال النبي صلى الله عليه وسلم: (من قرأ بالآيتين من آخر سورة البقرة في ليلة كفتاه). متفق عليه. ترجمه: " کسی که دو آیه ی آخر سوره بقره را در شب بخواند او را از هر بدی کفایت می کند".

 عن النعمان بن بشير رضي الله عنه عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «إن الله كتب كتابا قبل أن يخلق السماوات والأرض بألفي عام انزل منه آيتين ختم بهما سورة البقرة ولا يقرآن في دار ثلاث ليال فيقربها شيطان». سنن ترمذی و شیخ آلبانی آن را ضمن احادیث صحیح قرار داده است. ترجمه: "از نعمان بن بشیر رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "همانا الله تعالی کتابی را دو هزار سال قبل از خلق آسمان ها و زمین نوشت و دو آیه از آن را نازل کرد و با آنها سوره بقره را به پایان رساند؛ در هر خانه ای که سه شب آن تلاوت شود، شیطان به آن خانه نزدیک نمی شود".

3ـ سوره آل عمران:

عن أبي أمامه الباهلي رضي الله عنه قال: سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: «اقرؤوا القرآن فإنه يأتي يوم القيامة شفيعا لاصحابه اقرؤوا الزهراوين البقرة وسورة آل عمران فإنهما يأتيان يوم القيامة كأنهما غمامتان أو كانهما غيايتان أو كانهما فرقان من طير صواف تحاجان عن اصحابهما اقرءوا سورة البقرة فان اخذها بركة وتركها حسرة ولا يستطيعها البطلة». صحیح مسلم. ( البطلة: السحرة). ترجمه: "قرآن بخوانید؛ زیرا قرآن روز قیامت برای صاحبانش، شفاعت می‌کند. دو سوره نورانی بقره و آل عمران را بخوانید؛ زیرا آن دو، روز قیامت به شکل دو ابر یا دو سایبان یا دو گروه پرنده که بال گشوده اند می‌آیند و از صاحبانشان، دفاع می کنند، سوره بقره را بخوانید، زیرا یاد گرفتن آن برکت است و ترک کردن آن باعث حسرت می شود و ساحران تاب و تحمل آن را ندارند ".

4ـ سوره هود:

قال ابن عباس رضي الله عنه: يا رسول الله قد شبت قال: «شيبتني هود والواقعة والمراسلات وعم يتساءلون وإذا الشمس كورت». سنن ترمذی و شیخ آلبانی آن را ضمن احادیث صحیح قرار داده است. ترجمه: "ابوبکر رضی الله عنه به رسول الله صلی الله علیه و سلم گفت: پیر شده اید. رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: مرا سوره های هود، واقعه، مرسلات، عم یتساءلون و إذا الشمس کُورت پیر کردند".

5ـ سوره اسراء:

قالت عائشة رضي الله عنها: «كان النبي صلى الله عليه وسلم لا ينام حتى يقرأ الزمر وبني اسرائيل». سنن ترمذی و شیخ آلبانی آن را ضمن احادیث صحیح قرار داده است. (بني اسرائيل هي سورة الإسراء). ترجمه: "عایشه رضی الله عنه روایت می کند که: رسول الله صلی الله علیه و سلم نمی خوابیدند تا زمانی که سوره زمر و بنی اسرائیل را می خواندند". (مقصود از بنی اسرائیل سوره ی اسراء است).

عن العرباض بن سارية رضي الله عنه قال: «أن النبي صلى الله عليه وسلم كان لا ينام حتى يقرأ المسبحات ويقول فيها آية خير من آلف ايه». سنن ترمذی و شیخ آلبانی آن را ضمن احادیث صحیح قرار داده است. ترجمه: "عرباض بن ساریه رضی الله عنه روایت کرده که رسول الله صلی الله علیه و سلم نمی خوابید تا زمانی که مسبحات را تلاوت می کرد و می گفت در آن آیه ای است که از هزار آیه بهتر است". (مقصود از مسبحات سوره هایی است که با "سبح" یا "یسبح" شروع می شوند که عبارتند از: اسراء ـ حدید ـ حشر ـ جمعه ـ تغابن و اعلی).

6ـ سوره کهف:

عن أبي الدرداء رضي الله عنه أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «من حفظ عشر آيات من أول سورة الكهف عصم من الدجال» وفي رواية (من آخر الكهف). صحیح مسلم. ترجمه: "از ابی درداء روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: کسی که ده آیه اول سوره ی کهف را حفظ کند الله تعالی او را از فتنه دجال حفظ می کند" و در روایت دیگر: ده آیه پایانی.

عن أبي سعيد الخدري رضي الله عنه قال: (من قرأ سورة الكهف في يوم الجمعة أضاء له من النور ما بين الجمعتين). مستدرک حاکم و شیخ آلبانی رحمه الله آن را ضمن احادیث صحیح قرار داده است. ترجمه: "ابوسعید خدری رضی الله می‌گوید: رسول الله صلی الله  فرمود:هر کس، روز جمعه، سوره کهف را بخواند، میان دو جمعه برایش نورانی می گردد".

عن أبي سعيد الخدري رضي الله عنه أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «من قرأ سورة الكهف ليلة وفي رواية يوم الجمعة أضاء له من النور فيما بينه وبين البيت العتيق». روایت بیهقی و شیخ آلبانی آن را ضمن احادیث صحیح قرار داده است. ترجمه: "کسی که سوره کهف را در شب جمعه و در روایت دیگر در روز جمعه تلاوت کند حد فاصل بین او و خانه کعبه نورانی می گردد".

7ـ سوره فتح:

عن أنس رضي الله عنه قال: «أنها نزلت على النبي صلى الله عليه وسلم مرجعه من الحديبية وأصحابه يخالطون المزن والكآبة وقد حيل بينهم وبين مساكنهم ونحروا الهدي بالحديبية (إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحاً مُّبِيناً) إلى قوله (صِرَاطاً مُّسْتَقِيماً) قال لقد أنزلت علي آيتان هما أحب إلي من الدنيا جميعا». روایت امام احمد و شیخ آلبانی رحمه الله آن را ضمن احادیث صحیح قرار داده است. ترجمه: "از انس رضی الله عنه روایت شده که سوره فتح زمانی بر رسول الله صلی الله علیه و سلم نازل شد که ایشان به همراه یارانش در حال بازگشت از حدیبیه بودند؛ و یارانش به سبب دوری از منازلشان دل تنگ و ناراحت بودند و در حالی که قربانی هایشان را در حدیبیه انجام می دادند این آیات نازل شد (إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحاً مُّبِيناً) الی آیه (صِرَاطاً مُّسْتَقِيماً)، سپس رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: همانا بر من دو آیه ای نازل شد که آن ها را از تمام دنیا بیشتر دوست دارم".

قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «لقد أنزلت عليَّ آية هي أحب إليَّ من الدنيا جميعاً (إنَّا فّتّحًنّا لّكّ فّتًحْا مبٌينْا) إلى قوله (عَظِيماً)».صحیح مسلم. ترجمه: "رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: همانا بر من آیه ای نازل شد که آن را از تمام دنیا بیشتر دوست دارم (إنَّا فّتّحًنّا لّكّ فّتًحْا مبٌينْا) إلى (عَظِيماً )".

قال رسول الله صلى الله عليه وسلم :  «لقد أنزلت عليَّ الليلة سورة لهي أحبُّ إليَّ مما طلعت عليه الشمس ( إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحاً مُّبِيناً) ».صحیح بخاری. ترجمه: "همانا بر من در شب سوره ای نازل شد که از طلوع خورشید هم دوست داشتنی تر است، (إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحاً مُّبِيناً).

8ـ سوره تبارک:

عن أبي هريرة رضي الله عنه عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «ان سورة من القرآن ثلاثون آية شفعت لرجل حتى غفر له وهي سورة (تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ) ». سنن ترمذی و شیخ آبانی آن را ضمن احادیث صحیح قرار داده است. ترجمه: " ابی هریره رضی الله عنه روایت می کند که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: "سوره‌ای در قرآن وجود دارد که دارای سی آیه می‌باشد، این سوره برای یک مرد به اندازه‌ای شفاعت نمود که باعث مغفرت وی گردید، و آن سوره (تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ) می‌باشد".

عن جابر رضي الله عنه قال: «أن النبي صلى الله عليه وسلم لا ينام حتى يقرأ ( الم تَنزِيلُ الْكِتَابِ ) السجدة و (تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ) ». سنن ترمذی و شیخ آلبانی آن را ضمن احادیث صحیح قرار داده است. ترجمه: "جابر رضی الله عنه می گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم نمی خوابید تا زمانی که (الم تَنزِيلُ الْكِتَابِ)، سجده و (تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ) را تلاوت می کرد.

9ـ سوره کافرون:

عن فروة بن نوفل رضي الله عنه أنه أتى النبي صلى الله عليه وسلم فقال: يا رسول الله علمني شيئا أقوله إذا أويت إلى فراشي قال:« اقرأ (قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ) فإنها برائة من الشرك» قال شعبة أحيانا يقول مرة وأحيانا لا يقولها. سنن ترمذی. ترجمه: "از فروة بن نوفل رضی الله عنه روایت شده که نزد رسول الله صلی الله علیه و سلم رفت سپس گفت: یا رسول الله به من چیزی یاد بده كه  هنگام رفتن به رختخواب آن را بخوانم، رسول الله صلی الله علیه و سلم به او گفت: "سوره (قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ) را بخوان و بعد از آن بخواب، زیرا این سوره برائت از شرک است".

10ـ سوره اخلاص و معوذات:

عن أبي هريرة رضي الله عنه قال: أقبلت مع النبي صلى الله عليه وسلم فسمع رجلا يقرأ (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) فقال:«أيعجز أحدكم ان يقرأ في ليلة ثلث القرآن، قالوا: وكيف يقرأ ثلث القرآن؟ قال: (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) تعدل ثلث القرآن». صحیح مسلم. ترجمه: "از ابی هریره رضی الله روایت شده که گفت: همراه رسول الله صلی الله علیه و سلم می‌آمدم، پس ایشان  صدای مردی را شنید که (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) را می‌خواند، پس فرمود: آیا یکی از شما نمی‌تواند در یک شب، یک سوم قرآن را بخواند؟ صحابه عرض کردند: چگونه یکی از ما می‌تواند یک سوم قرآن را بخواند؟ فرمود: (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) برابر با یک سوم قرآن است".

عن أبي هريرة رضي الله عنه قال: «أقبلت مع النبي صلى الله عليه وسلم فسمع رجلا يقرأ (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم: وجبت ، قلت: وما وجبت، قال: الجنة». سنن ترمذی و شیخ آلبانی آن را ضمن احادیث صحیح می داند. ترجمه: "ابوهریره رضی الله عنه می‌گوید: همراه رسول الله صلی الله علیه و سلم می‌آمدم، سپس ایشان صدای مردی را شنید که (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) را می‌خواند، پس فرمود: واجب شد گفتم: ای رسول الله! چه چیزی واجب شد؟ فرمود: بهشت".

عن معاذ بن عبدالله بن حبيب عن أبيه قال : «خرجنا في ليلة مطيرة وظلمة شديدة نطلب رسول الله صلى الله عليه وسلم ليصلي لنا، قال: فأدركته فقال: قل فلم أقل شيئاً، قال: قل فلم أقل شيئاً، قال: قل، قلت: ما أقول، قال: قل (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) والمعوذتين حين تمسي وتصبح ثلاث مرات تكفيك من كل شيء». سنن ترمذی و شیخ آلبانی آن را ضمن احادیث حسن قرار داده است. ترجمه: "عبدالله بن خبیب رضی الله عنه چنین روایت می کند: در یک شب بارانی و بسیار تاریک، بیرون رفتیم تا از رسول الله صلی الله علیه و سلم بخواهیم که نماز را برای ما امامت نماید، هنگامی که به ایشان رسیدیم، فرمود:  آيا نماز را خوانديد؟  من چیزی نگفتم.  فرمود: بگو، بازهم من چیزی نگفتم، برای بار سوم فرمود: بگو. گفتم: ای رسول الله! چه بگویم؟ فرمود: هنگام صبح و شام سوره‌های اخلاص و فلق و ناس را سه بار بخوان تو را از همه چیز کفایت می‌کنند).