اسلام، قرآن و تفسیر

قرآن از زبان قرآن(2)

یکی از مواردی که در  قرآن از زبان خود قرآن بیان شده است آیه ی مبارکه ایست که در سوره ی بقره آمده است:

﴿ وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِّنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ(23) فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ(24) ﴾(اگر درباره آنچه بر بنده خود نازل کرده ایم دچار شک و دودلی هستید، سوره ای همانند آن را                                               ارائه دهید و گواهان خود را بجز خدا (که بر صدق قرآن گواهی می دهد) فراخوانید  (تا بر صدق چیزی که آورده اید و همسان قرآنش می دانید، شهادت دهند) اگر راست می گویید* و اگر نتوانستید، و هرگز نخواهید توانست، پس(لازم است با انجام کارهای نیکو و دوری از بدیها) خود را از آتشی که افروزینه ی آن انسان و سنگ است بدور دارید، آتشی که برای کافران آماده گشته است.)[ سورة البقرة : 23 ، 24 ]

مورد دوم

از این مجموعه(سخن قرآن در باره قرآن) باز در همان سوره بقره آمده است: ﴿ وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِّنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ(23) فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ(24) ﴾ [ سورة البقرة : 23 ، 24 ]

شاید(بهتر باشد) آنچه را قبلاً در باره ی قرآن از زبان قرآن در این آیه ﴿ الم * ذَلِكَ الْكِتَابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ ﴾ [ البقرة:1،2] عرض کردیم باز یاد آوری نماییم که فرموده  ﴿ لا رَيْبَ فِيهِ ) محل شک بودن قرآن یا تعلق هر گونه تردید به آن نفی شده است. ریب به خاطر اشکالاتی که در نفوس بشر وجود دارد، به  نفس انسانها  یا چیز دیگری، مربوط می شود،  که محل شک و تردید باشد. قرآن کریم نیز هر گونه شک و تردید را از خود نفی فرموده است، یعنی قرآن جای شک نیست زیرا حقّ محض است. حق برهان و دلیل خود را دارد و ریب و شک ، نیز مشکلات و اوهام و پندارهای خاص خود را دارا می باشد، که با آمدن حق از بین می رود و نابود می شود.

کتابی که تمام جهانیان را مخاطب قرار داده و خود را هشداری از سوی پروردگار جهانیان معرفی می کند، علاوه بر معجزه بودن، در ذات خود، اعجازی دیگر را در خطاب قرار دادن معاندان و منکران خود – در هر زمان و مکان- به همراه دارد، و آن این است که از آنان خواسته تا اگر می خواهند قرآن را از بین برده و نورش را خاموش کنند و اهل آن را از بین برند، تنها یک سوره مانند قرآن از خود بیاورند. در حالی که  همانگونه که می بینیم، معاندان قرآن با اینکه بر اهل آن تسلط هم دارند، باز هم در برابر بلاغت، شکوه و برهان قاطع قرآن عاجز و ناتوان افتاده اند. و خود می بینید که قرآن بر جانهای سرکش پیروز می شود با اینکه اهل قرآن(مسلمین) خود زیر دست ظالمانند. و چه بسیار دیده ایم که قرآن با شکوه و عظمت خود دشمنان را وادار به تسلیم و خشوع  کرده به طوری که به آن ایمان آورده و اوامرش را اجرا و در ادای حق این کتاب عظیم می کوشند و هرکس در تاریخ امت اسلامیمان تأمل  و دقت کند، تأثیر و نفوذ قرآن و حجت و برهان آن را درک خواهد نمود. تاریخ این امّت – در بین جزر و مدّ های خود- با قرآن پیوسته و آمیخته است و هرگز از آن قابل تفکیک نیست.

این امت هنگامی که از قرآن رویگردان شده، و مشغول چیزی دیگر گشته، در دوران جزر و رکود است. در حالی که قرآن در اوج عزت و عظمت خود همچنان  تذکر و انذار و بشارت می دهد و در هر کاری انسانها را به بهترین شیوه هدایت می کند. همچنان ندای خود را متوجه دلها می کند تا بترسند و خاشع شوند، و آنان که از آن رویگردان شده اند، توبه نمایند و تابع هدایت او گردند، تا در راههای متفرق سیر نکنند و پشت کردن و دوری آنها از قرآن باعث گمراهی و سوء خاتمه شان نگردد. این تذکر قرآن همه را خطاب قرار می دهد چه آنانی را که قرآن در بینشان نازل گشته و چه کسانی را که بعدها بعد از آنان آمده اند تا روز قیامت که خداوند تنها مالک  زمین و آنچه در آن است می شود؛ گویا قرآن همین اکنون نازل شده و در هر زمان حضرت جبرییل آن را به موقع به سوی پیامبر صلی الله علیه وسلم می آورد، و با گذشت زمان هیچ تغییری در آن ایجاد نمی شود و با تفاوت نسل های بشری هیچ تفاوت و تغییری در آن ایجاد نمی گردد. و اگر این قرآن را کسی جز خداوند می فرستاد بدون شک در آن اختلاف و تفاوتهای بسیاری می یافتند.

﴿ وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِّنْ مِثْلِهِ ﴾: خطابی است که(خداوند با آن) هر منکر و معاند با قرآن را در هر زمان و مکانی مانند تکذیب کنندگان اولیه قرآن، که همه در ناتوان بودن این کار برابرند، مخاطب قرار می دهد و همه را به تبعیت و راه یافتن به هدایت قرآن فرا می خواند.

﴿ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ (24)  ()

دوری از آتش نیز با چنگ زدن به قرآن و دوری از انکار و رویگردانی از آن  میسر می شود، مانند این است که بفرماید: (حال که از آوردن مانندی برای قرآن عاجز شدید، و باید هم چنین می شد، از انکار آن دست بردارید و تصدیق کنید که از جانب خداوند نازل شده ، زیرا تکذیب قرآن شما را به رویگردانی و خارج شدن از مسیر آن وا خواهد داشت، و هر که از قرآن روی بر تابد یا آیات آن را دروغ پندارد، جایگاهش آتش دوزخ خواهد بود.)

چنین خطابی بسیار شکوهمند و گرامی و محکم  است، و هرگز ذلیل  و بی مقدار و ضعیف نمی شود،  و هرگز باطل و ناحق به آن وارد نشده و حتی به بارگاهش هم راه نمی یابد. ﴿ وَمَا كَانَ هَذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَى مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ الْكِتَابِ لا رَيْبَ فِيهِ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ (37) أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (38) ﴾ [ سورة يونس : 37 ، 38 ].

سخن قرآن از زبان قرآن در بیان اعجاز آن و تحدی(به مبارزه طلبیدن) منکران و معاندان در هر زمان و مکان  این است که مانند قرآن سوره ای بیاورند. در این بیان زیبا می بینید که امر به حق می فرماید، و به صداقت و راستی سخن می گوید، و در کمال عزت و اقتدار اعلام می کند که از سوی پروردگار جهانیان نازل شده است، تا تمام جهانیان به ریسمانش چنگ زده، و از هدایتش بهرمند گردند، و خود را در بارگاه امن آن در شفقت و همکاری و دوستی و نیکوکاری و صلح و آرامش بیابند. ﴿ فَلا أُقْسِمُ بِمَوَاقِعِ النُّجُومِ (75) وَإِنَّهُ لَقَسَمٌ لَوْ تَعْلَمُونَ عَظِيمٌ (76) إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ (77) فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ (78) لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ (79) تَنْزِيلٌ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ (80) ﴾(سو گند به جایگاه ستارگان و محل طلوع و غروب آنها(75) و این قطعاً سوگند بسیار بزرگی است، اگر بدانید(76) هر آینه قرآن گرانقدر و ارزشمند است (77) در کتابی پنهان قرار دارد(78)جز پاکان بدان دسترسی ندارند(79) از سوی پروردگار جهانیان نازل شده است(80) ) ( سورة الواقعة : 75 ـ 80 )

IslamQT.Com

اسلام-قرآن و تفسیر

=============

برگرفته شده از سخنان دکتر شیخ محمد الراوی

ترجمه: عبیدالله