اسلام، قرآن و تفسیر

حکم گرفتن دستمزد برای تعلیم قرآن کریم

سؤال: ، با توجه به اینکه بنده طالب علم (دانشجو) بوده و منبع درآمدی ندارم، و کار و شغل دیگری هم نداشته، برای رفت و آمد و بقیه ی کارهایم به پول نیاز دارم؛ حکم گرفتن دستمزد برای تدریس و تعلیم دادن قرآن چیست ؟

جواب: گرفتن اجرت برای تدریس و تعلیم دادن کتاب خدا به خصوص در صورت نیاز به آن  جایز است، از حدیثی که امام بخاری در صحیحشان از حضرت ابن عباس روایت فرموده اند، که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند : " إن أحق ما أخذتم عليه أجراً كتاب الله "(شایسته و سزاوارترین چیزی که می توانید با آن اجرت بگیرید، کتاب خداوند است) این فتوا قول جمهور علماست از جمله : امام مالک، امام شافعی، یک روایت نیز  از امام احمد، از ظاهر ترتیب بندی ابواب کتاب نیز چنین بر می آید که خود امام بخاری نیز با همین نظر موافق بوده اند، زیرا حدیث مذکور را که از ابن عباس رضی الله عنه روایت شده، با حدیث ابوسعید خدری رضی الله عنه – در جواز اخذ اجرت برای خواندن رقیه( سوره و دعای قرآنی) برای شفای مارگزیده و عقرب گزیده و بقیه ی گزیدگی ها، آورده است.( مراجعه فرمایید به بخاری (2276).)

البته نظر امام ابوحنیفه رحمه الله و روایتی از امام احمد رحمه الله این است که گرفتن اجرت برای تعلیم قرآن حرام است،  به دلیل حدیثی که امام ابوداود(3416) رحمه الله از عبادة بن الصامت رضی الله عنه روایت کرده اند که: (حديث عبادة بن الصامت -رضي الله عنه- قال: "علَّمت ناساً من أهل الصُّفة الكتاب والقرآن، فأهدى إليّ رجل منهم قوساً، فقلت: ليست بمال، وأرمي عنها في سبيل الله -عز وجل- لأتين رسول الله- صلى الله عليه وسلم- فلأ سألنه، فأتيته فقلت: يا رسول الله، رجل أهدى إليّ قوساً ممن كنت أعلمه الكتاب والقرآن وليست بمال وأرمي عنها في سبيل الله، قال: إن كنت تحب أن تُطَوَّق طَوْقاً من نار فاقبلها ".)

ترجمه:" من به تعدادی از اهل صفّه قرآن یاد دادم؛ یکی از آن مردان کمانی را به عنوان هدیه به من داد، من نیز با خود گفتم :کالای زیاد با ارزشی هم نیست، خوب است در راه خداوند عز وجل با آن تیر اندازی می کنم. حتماً پیش رسول الله رفته از ایشان خواهم پرسید که چه می فرمایند. خدمتشان رفتم و سؤال کرده گفتم: ای رسول خدا !  یکی از مردانی که به او قرآن وسنت یاد می دادم به من کمانی را هدیه داده است، که ارزش چندانی هم ندارد، من هم می خواهم در راه خدا با آن تیر بیندازم. فرمودند: اگر می خواهی با گردنبندی از آتش بسته شوی، آن هدیه را قبول کن)

بنده می گویم: این حدیث ضعیف است، زیرا در سلسله ی آن  مغيرة بن زيادة وجود دارد که مختلف فیه است، امام احمد او را مضطرب الحديث، می داند و می فرماید: ، أحاديثه مناكير،(از او احادیث منکر روایت شده) امام ابوزرعه نیز فرموده : في حديثه اضطراب(مضطرب الحدیث است) و امام ابن معین و امام وکیع او را ثقه و قابل اعتماد دانسته اند.

همچنین در سند آن اسود بن ثعلبه وجود دارد، امام ابن حجر در تقریب آورده اند که وی شخصی مجهول است.

البته قول سومی نیز وجود دارد و آن این است که: گرفتن اجرت تنها در صورت نیاز جایز است، که این قول روایت سومی است از امام احمد که شیخ الاسلام ابن تیمیه نیز همین قول را تأیید کرده و برگزیده اند.

IslamQT.Com

سایت جامع تفاسیر اهل سنت وجماعت

======================

برگرفته از فتاوای شیخ رياض بن محمد المسيميري.