|
در سایه سار سورۀ ق
پیغمبرخدا (صلی الله علیه و سلم) این سوره را درعیدها و جمعه‌ها خطبه می‌کرد، و آن را ماده خطبه و موضوع سخنرانی در میان‌گروه‌های فراوان می‌فرمود ... این سوره دارای منزلت و مکانت ویژه و سترگی است.
این سوره، هراس‌انگیز است. با حلقه‌ها و بندهائی که دارد سخت تاثیر می‌گذارد. آهنگها و آواهای تندی در ساختار تعبیری خود دارد. تصویرها و سایه‌روشنها و طنینهائی در فاصله‌های آن است که همه زوایای نفس انسان را فرامی‌گیرد و به خود مشغول می‌دارد. اندیشه‌ها و جنبشهای دل و درون انسان را دنبال می‌کند. نهان و پنهان و آشکارا و عیان دل و درون انسان را پیگیری و پیجوئی می‌کند. ذات انسان را با مراقبت و نگاهبانی یزدان دنبال می‌نماید، مراقبت و نگاهبانی‌ای‌که یک لحظه هم از تولد تا وفات، و از رستاخیز مردگان تا همایش ایشان در محشر، و تا حساب وکتاب با آنان، به ترکشان نمی‌گوید. این مراقبت و نگاهبانی، شدید و دقیق و هراس‌انگیز است. این مراقبت و نگاهبانی کاملا این آفریده انسان نام ضعیف را فرامی‌گیرد و از هرسو او را می‌پاید و زیر نظر می‌دارد. انسان در اختیار قدرتی است که هرگز از او غافل نمی‌گردد. هم ازکارکوچک و هم ازکار بزرگ او غافل نمی‌شود، وکم یا زیاد به ترک او نمی‌گوید. هر نفسی از نفسهایش شمرده می‌گردد، و هر خطره‌ای از خطره‌هائی‌که بر دلش می‌گذرد معلوم و مشخص می‌شود، و هر واژه‌ای از واژگانش نوشته شده است، و هر حرکت و جنبشی به حساب آمده است. مراقبت و دیده‌بانی کامل و هراس‌انگیز از وسوسه‌های دل و درون، بسان مراقبت و دیده‌بانی کامل و هراس‌انگیز از حرکات اندامهای بیرون، انجام پذیرفته است و حساب آنها شده است، و هیچ‌گونه پرده و مانعی مقابل این مراقبت و دیده‌بانی فراداشته نشده است، مراقبت و دیده‌بانی‌ای که انجام پذیرفته است و مطلع و آگاه از رازها و نجواها بوده است بدان‌سان‌که مطلع و آگاه از کردارها و تلاشها بوده است و برکوچک‌ترین حرکات و سکنات درون و بیرون نظارت کامل داشته است، و در هر وقتی و در هر حالی آنها را پائیده است.
همه اینها حقائق معلوم و مشخصی هستند. ولیکن در قرآن مجید آنها به شیوه‌ای عرضه می‌شوندکه انگار آنها را نشان می‌دهد و چیزهای نوینی هستند، بدان گونه‌که حس و شعور را با ترس و هراس رویاروئی ناگهانی به ترس و هراس می‌اندازد، و دل و درون را به تکان درمی‌افکند، و سخت می‌لرزاند و می‌جنباند، و لرزه بیم، و لرزه شگفت، و تکان بیداری از غفلت از کار خوفناک و هولناک شگرفی را به تن و پیکر می‌اندازد!
اینها همه درکنار تصویرهای زندگی، تصویرهای مرگ، تصویرهای فرسودن و پوسیدن، تصویرهای گردآوری همگان و به محشرگسیل داشتن، تازیانه‌های قیامت‌که بر دل و درون فرود می‌آید و بر حس و شعور آشنا می‌شود، و درکنار بیان حقائق آشکار هستی در آسمان و زمین و در آب وگیاه و در میوه و شکوفه، قرار دارد.
(تَبْصِرَةً وَذِكْرَى لِكُلِّ عَبْدٍ مُّنِيبٍ).
)همه اینها) به منظور بینش و بیداری بخشیدن به جملگی بندگان توبه‌کار است. (ق/٨)
واقعا مشکل است در همچون سوره‌ای، چکیده‌وار چیزی‌گفت و آن را شناساند و معرفی نمود، و از حقائق و معانی و تصویرها و سایه‌روشنهایش با شیوه‌ای جز شیوه قرآنی سخن راند، شیوه‌ای‌که این سوره با آن بیان گردیده است و در آن آمده است، و جز با عبارت‌های قرآنی خودش از آنها سخن‌پردازی کرد، عبارتهائی‌که خودشان پرتو آن چنان حقائق و معانی و تصویرها وسایه‌روشنها را مستقیماً به حس و شعور و دل و درون می‌اندازند.
IslamQT.Com
اسلام-قرآن و تفسیر
============
بر گرفته شده از تفسیر فی طلال القرآن اثر سید قطب، مترجم دکتر مصطفی خرم دل.
|
