اسلام، قرآن و تفسیر

در سایۀ سورۀ حجرات

این سوره‌که آیات آن از هیجده آیه درنمی‌گذرد، سوره گرانقدر وگران‌سنگ و بزرگ و سترگی است‌، و حقائق مهمّی از حقائق عقیده و شریعت‌، و حقائق مهمّی از حقائق هستی و انسانی را دربر دارد. حقائقی را دربر دارد که افقهای بلندی و فاصله‌های دوردستی را برای دل و خرد باز میکند و به دل و خرد می‌نمایاند، و در درون و ذهن خاطره‌های ژرف و معنیهای بزرگی را برمی‌انگیزد. برنامه‌هائی برای هستی و نظم و نظام‌، و اصول و ارکانی برای آموزش و پرورش و پاکی و پاکیزگی‌، و قواعد و دستوراتی برای قانونگذاری و راهنمائی دربر دارد که از حجم این سوره و شماره آیات آن صدها برابر بیشتر و فراتر است‌.

این سوره‌، دوکار بزرگ را برای تدبر و تفکر، به جلو دیده‌ها می‌کشد و به دیده‌ها نشان می‌دهد.

نخستین چیزی‌که هنگام مطالعه این سوره برای دیدگان جلوه‌گر می‌آید، این است‌که نزدیک است خود این سوره به تنهائی نشانه‌های کاملی را برای جهان والا و بزرگوار و پاک و سالمی وضع‌کند و بگذارد. نشانه‌های کاملی از ارکان و اصول و مقررات و برنامه‌هائی را دربر داشته باشدکه همچون جهانی بر آن استوار و برقرارگردد. نشانه‌های کاملی که بیش از هر چیز برپائی چنین جهانی را عهده‌دارگردد، و آن‌گاه خودش آن جهان را بپاید و مصون و محفوظش نماید ... همچون جهانی‌، جهانی است‌که ساخته خدا است‌، و به سوی خدا رو می‌کند، و سزاوار آن است‌که به خدا نسبت داده شود ... جهانی است دل و درون پاک‌، دارای احساسها و اندیشه‌های پاک‌، زبان پاک‌، و پیش از هر چیز رازها و رمزهای پاک است ... جهانی است با خدا ادب دارد. با پیغمبر خدا (صلی الله علیه و سلم) ادب دارد. با خودش ادب دارد. با دیگران نیز ادب دارد. سراپا ادب است در اندیشه‌ها و خاطره‌هائی که بر دل و درونش می‌گذرد، و در حرکات و سکنات اندامهائی‌که دارد. در عین حال دارای قوانین و مقررات منظم برای اوضاع و احوال خود است‌. دارای قوانین و قواعدی است که آن را می‌پایند و نگاهداری می‌نمایند. این قوانین و قواعد و نظم و نظام نیز بر آن ادب استوار و برقرار می‌:‌بوند، و از همان ادب برمی‌جوشند، و با خود آن ادب هماهنگ می‌گردند، و درون این جهان و بیرون آن به تمام و کمال همآوا می‌شود، و قوانین و احساسات آن با یکدیگر مرتبط می‌گردد و با همدیگر پیوند می‌خورد، و انگیزه‌ها و بازدارنده‌های آن هماهنگ می‌شود، و اندیشه‌ها وگامهای آن متحد و متفق می‌گردد، و رو به خدا می‌کند و رو به خدا می‌رود ... بدین سبب برپانی این جهان والا و بزرگوار و پاکیزه و سالم‌، و حفاظت و نگاهداری آن‌، تنها به ادب درون‌، پاکی احساس‌، و همچنین تنها به قانونگذاری و تعیین مقررات‌، واگذار نمی‌گردد و حواله داده نمی‌شود. بلکه هر دوی این و آن با همآوائی وهمنوائی دست به دست یکدیگرمی‌دهند و به همدیگر می‌رسند. همچنین این جهان به احساس تنها و تلاش تنهای فرد، و همچنین به مقررات و قوانین دولت واگذار نمی‌گردد و حواله داده نمی‌شود. بلکه در آن افراد با دولت‌، و دولت با افراد، دست به دست همدیگر می‌دهند، و وظائف و تکالیف و فعالیتها و تلاشهای هر دوی افراد و دولت درکنار همدیگر و با یکدیگر به همکاری و همبازی و همنوائی و همآوائی می‌پردازند.

IslamQT.Com 

 اسلام-قرآن و تفسیر

============

بر گرفته شده از تفسیر فی طلال القرآن اثر سید قطب، مترجم دکتر مصطفی خرم دل.