اسلام، قرآن و تفسیر

مختصري از منهج ابن عطية در كتاب تفسيرش المحرر الوجيز (541-480هجري)

اسم مفسر

أبو محمد عبدالحق بن غالب بن عطية الأندلسي، حافظ، قاضي، وعلامه زمان خويش بود.

اسم تفسيرش

المحرر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز.

ویژگی عمومی تفسیر ابن عطیه

این تفسیر خلاصه ی از مجموعه تفاسیر گذشتگان می باشد، ابن عطیه در این تفسیر آن اقوالی که به صحیح نزدیکتر بوده را نقل کرده، و آیات قرآنی را به عبارتی شیرین و آسان تفسیر نموده است. وی در تفسیرش از ابن جریر طبری بسیار نقل می کند .

ابن تیمیه می گوید: تفسیر ابن عطیه و امثال آن تبعیت از منهج اهل سنت و جماعت کردند، و از بدعتی که در تفسیر زمخشری وجود دارد، سالم مانده اند.

موقف وی از احادیث و اسانید

ابن عطیه در کتاب تفسیرش اقوال مأثور را بدون سند ذکر می کند، و آنها را به شکل گلچین شده آورده، و از زیاده روی در آن می کاهد؛ و احیانا بر بعضی از آن اقوال حکم ضعیف بودن را می دهد.

موقفش از احکام فقهی

وی در کتابش اقوال فقهاء و مسائل فقهی را از گذشتگان نقل می کند، و آن چه از نظر وی قوی تر می باشد را بر دیگر اقوال ترجیح می دهد، و نقل و مناقشه آنها را طولانی نمی گرداند؛ وی اگر اجماعی در مسائل فقهی بیابد از ذکر آن کوتاهی به خرج نمی دهد.

موقف وی از قراءات

ابن عطیه به قراءات قرآنی اهتمام می ورزد، و بسیار آن را نقل می کند، و معانی متفاوتی که از اختلاف قراءات استنباط می شود را نیز بیان می کند.

موقف وی از اسرائیلیات

ابن عطیه بعضی از اسرائیلیات را از وهب بن منبه و سدی نقل می کند، و بر بعضی از آنها حکم بر تضعیفش می دهد.

به شکل عام ابن عطیه در ذکر اقوال اهل کتاب بسیار محتاط است، و به ندرت بعضی از آنها را ذکر می کند.

موقف وی از لغت و نحو و شعر

وی یکی از بزرگان و دانشمندان علم نحو بود، هنگام ترجیح معانی به اصل لغت عربی بر می گشت، و بر آن اساس حکم می کرد، وی به صنعت نحو اهتمام بسیاری داشت، و از شواهد ادبی در عبارات خویش استفاده می نمود.

IslamQT.Com 

 اسلام-قرآن و تفسیر

============

 مصدر:  القول المختصر المبین فی مناهج المفسرین، تألیف محمد الحمود النجدی.