|
سوال و جواب در قرآن کریم (301-330)
301 – در این آیه ی کریمه سوال کننده کیست و از چه کسی سوال می کند؟ منظور از انفال چیست و این سوال در چه زمانی مطرح گردیده است؟
يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأَنفَالِ قُلِ الأَنفَالُ لِلّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُواْ اللّهَ وَأَصْلِحُواْ ذَاتَ بِيْنِكُمْ وَأَطِيعُواْ اللّهَ وَرَسُولَهُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ{1}الأنفال.
ج: سوال کننده اصحاب پیامبر صلی الله علیه و سلم هستند که از رسول الله صلی الله علیه و سلم سوال می کنند مراد از کلمه ی انفال نیز غنایم جنگی است و این سوال بعد از غزوه ی بدر مطرح شده است.
302- مومنان حقیقی چه کسانی هستند؟
ج- مومنان حقیقی کسانی هستند که وقتی که نام خداوند برده می شود دلهایشان هراسان می گردد و هنگامی که آیات کتاب خداوند بر ایشان خوانده می شود، به خاطر تدبرشان در این آیات، ایمانشان بیش از قبل شده تنها خدا را طلب می کنند و از غیر او ترسی به دل ندارند ، همان کسانی که بر ادای نمازهای واجب در سر وقتشان مداومت می کنند ، و از روزی که به آنان داده ایم طبق امر ما (خداوند) انفاق می کنند.
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَاناً وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ{2} الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ{3} أُوْلَـئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقّاً لَّهُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ{4}الأنفال.
303- معنای این آیه شریفه چیست؟:(كَمَا أَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِن بَيْتِكَ بِالْحَقِّ وَإِنَّ فَرِيقاً مِّنَ الْمُؤْمِنِينَ لَكَارِهُونَ){5}الأنفال.
ج- ای پیامبر (صلی الله علیه وسلم) این چنین خداوند از طریق وحی توسط حضرت جبرییل به تو دستور داده بود که از مدینه منوره برای رویارویی با قریش به طرف بیرون شهر حرکت کنی با اینکه بعضی از مومنان این کار را دوست نداشتند.
304- آیه ی شریفه زیر را تفسیر کنید:
وَإِذْ يَعِدُكُمُ اللّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتِيْنِ أَنَّهَا لَكُمْ وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَيْرَ ذَاتِ الشَّوْكَةِ تَكُونُ لَكُمْ وَيُرِيدُ اللّهُ أَن يُحِقَّ الحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَيَقْطَعَ دَابِرَ الْكَافِرِينَ{7}الأنفال.
ج: ای کسانی که مجادله می کردید، به یاد آورید که خداوند شما را به پیروزی و به دست آوردن یکی از دو نتیجه (یعنی به دست آوردن کاروان تجارتی کفار یا افتخار جهاد و پیکار و سپس پیروزی بر کفار،) مژده داده بود، این در حالی است که خداوند می خواهد اسلام را نصرت دهد و با دادن دستور جهاد به شما آن را به پیروزی برساند و کافران را با هلاکتشان از بیخ و بن بر کند.
305- در این آیه: وَإِذْ يَعِدُكُمُ اللّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتِيْنِ أَنَّهَا لَكُمْ وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَيْرَ ذَاتِ الشَّوْكَةِ تَكُونُ لَكُمْ وَيُرِيدُ اللّهُ أَن يُحِقَّ الحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَيَقْطَعَ دَابِرَ الْكَافِرِينَ{7}الأنفال. مراد از احدی الطائفتین و غیر ذات الشوکة چیست؟
ج- منظور از احدی الطائفتین کاروان و محموله ی غذایی آن، یا نفیر و جهاد با کفار یعنی پیکار با دشمنان و پیروزی بر آنان است. مراد از غیر ذات الشوکة : این است که( در حالی که شما ای مومنان پیروزی بدون دردسر و به دست آوردن کاروان را بدون جنگ می خواهید)
306- خداوند در روز بدر اسبابی را فراهم نمود که باعث پیروزی مسلمانان بر کفار گردید. این آیات و توضیح آنها را بیان فرمایید.
ج- آیات: إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ أَنِّي مُمِدُّكُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلآئِكَةِ مُرْدِفِينَ{9} وَمَا جَعَلَهُ اللّهُ إِلاَّ بُشْرَى وَلِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُكُمْ وَمَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِندِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ{10} إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعَاسَ أَمَنَةً مِّنْهُ وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُم مِّن السَّمَاء مَاء لِّيُطَهِّرَكُم بِهِ وَيُذْهِبَ عَنكُمْ رِجْزَ الشَّيْطَانِ وَلِيَرْبِطَ عَلَى قُلُوبِكُمْ وَيُثَبِّتَ بِهِ الأَقْدَامَ{11} إِذْ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى الْمَلآئِكَةِ أَنِّي مَعَكُمْ فَثَبِّتُواْ الَّذِينَ آمَنُواْ سَأُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُواْ الرَّعْبَ فَاضْرِبُواْ فَوْقَ الأَعْنَاقِ وَاضْرِبُواْ مِنْهُمْ كُلَّ بَنَانٍ{12}الأنفال.
شرح آیات:
ای مومنان نعمت خداوند بر خود در روز بدر را به یاد آورید که از او یاری می خواستید که خداوند درخواست شما را اجابت نموده، و فرمودند :من شما را با هزار فرشته که پی در پی از آسمان نازل می شوند نصرت خواهم نمود. خداوند این امداد غیبی را تنها بشارتی برای اطمینان قلبی شما قرار داده در حالی که نصرت و پیروزی تنها از جانب خداوند است و ربطی به قدرت و توان مادی شما ندارد.
بدون شک الله تعالی در سلطنت خود، پادشاه صاحب عزت و در تشریع و تدبیرش بی نهایت حکیم است.
به یاد آرید زمانی را که خداوند برای ایمن ساختن شما از چنگ دشمن خواب را بر چشمان شما فرستاد و از آسمان آب پاک نازل فرمود تا شما را از ناپاکی های ظاهری دور فرموده و وسوسه های درونی و باطنی را که از سوی شیطان بر دلهایتان خطور می کند بزداید و دلهایتان را با صبر و بردباری در میدان نبرد محکم گرداند و قدم های شما را همانند بارانی که زمین خشک و پر از گرد و غبار را محکم می کند ثابت و استوار می گرداند تا نلغزند.
ای رسول خدا! به یاد آرید آن زمان را که خداوند به ملائکی که برای نصرت شما مومنان در جنگ بدر فرستاده بود، می فرمود: من همراه شما و معین و ناصرتان هستم پس اراده ی اهل ایمان را استوار گردانید من نیز ترس و وحشت شدید آنان و ذلت و زبونی را در دردل کافران می اندازم پس ای اهل ایمان! کافران(ستیزه جو) را گردن بزنید و تا می توانید با رشادت با آنان پیکار نموده ایشان را از پای در آورید.
307- آیا امکان دارد که یک مجاهد مسلمان در رویارویی با کفار در میدان جهاد از کافران بگریزد؟این گونه حالات را بیان کنید، در غیر از این حالات سرانجام چنین مجاهد(که از میدان نبرد با کفار گریخته) چه خواهد بود؟
ج- بله مجاهد می تواند به عنوان تاکتیک جنگی به شرط اینکه دوباره به میدان نبرد برگردد، و به عنوان حیله و نیرنگ جنگی به کفار وانمود کند که در حال عقب نشینی است، و بالعکس بخواهد دوباره به آنان هجوم آورد یا از جماعت مسلمانان نیروی کمکی بگیرد، از میدان جهاد بیرون رود. امّا در غیر این دوصورت ، اگر از میدان نبرد بگریزد مستحق خشم خداوند شده و در جهنم جای خواهد گرفت که به راستی بد، فرجام و جایگاهی است.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُواْ زَحْفاً فَلاَ تُوَلُّوهُمُ الأَدْبَارَ{15} وَمَن يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفاً لِّقِتَالٍ أَوْ مُتَحَيِّزاً إِلَى فِئَةٍ فَقَدْ بَاء بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ{16}الأنفال.
308- در روز بدر چه کسی با کفار جنگید و آنها را به قتل رساند؟ معنای آیه ی (وما رميت إذ رميت ولكن الله رمى) چیست؟
ج- خود خداوند تعالی، با امداد رسانی فرشتگان به مؤمنان اسباب شکست کفار را فراهم کرد. معنای آیه این است که ای محمد (صلی الله علیه وسلم) وقتی که به سوی چشم آنان مشتی ریگ انداختی یک مشت ریگ یک بشر نمی توانست به چشم تمام افراد این لشکر بزرگ فرورود در حقیقت این الله تعالی بود که آن ریگ ها را به چشم کفار رساند تا شکست بخورند.
فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَـكِنَّ اللّهَ قَتَلَهُمْ وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَـكِنَّ اللّهَ رَمَى وَلِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْهُ بَلاء حَسَناً إِنَّ اللّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ{17}الأنفال.
309- این آیه ی کریمه را تفسیر کنید: إِن تَسْتَفْتِحُواْ فَقَدْ جَاءكُمُ الْفَتْحُ وَإِن تَنتَهُواْ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَإِن تَعُودُواْ نَعُدْ وَلَن تُغْنِيَ عَنكُمْ فِئَتُكُمْ شَيْئاً وَلَوْ كَثُرَتْ وَأَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ{19}الأنفال.
ج- اگر شما ای کافران فتح( آمدن قضای خداوند) را می خواهید، بدانید که این قضا زمانی به سوی شما آمد که ابوجهل دعا می کرد که خدایا از بین ما دو دسته (مسلمان و کافر) هر کدام دین ناشناخته ای آورده و قطع صله ی رحم را بیشتر انجام داده صبح او را به هلاکت برسان . این قضای الهی نازل شد و ابوجهل و همراهانش به قتل رسیدند نه محمد صلی الله علیه وسلم و مؤمنان همراهش، و اگر شما از کفر خود و ستیزه جویی با محمد صلی الله علیه وسلم و مومنان دست بردارید برای خودتان بهتر است و اگر به سوی این عمل باز گردید، ما نیز دوباره شما را دچار شکست خواهیم نمود، همانگونه که در روز بدر شکست تلخ را نصیبتان گرداندیم و تعداد زیاد شما با وجود اندک بودن مومنان هیچ سودی برایتان نداشت و بدانید که خداوند با نصرت و مدد غیبی خود همراه مؤمنان است.
310- در آیه ی - وَلاَ تَكُونُواْ كَالَّذِينَ قَالُوا سَمِعْنَا وَهُمْ لاَ يَسْمَعُونَ{21} الأنفال .
کسانی که گفتند سمع و طاعت می کنیم(شنیدیم و فرمان بردیم) چه کسانی بودند؟
ج- منافقان یا مشرکان.
311- از بین تمام مخلوقات خداوند، بدترین جنبنده ی روی زمین کدام است؟
ج- کسانی که گوش هایشان از شنیدن حق کر شده، و کسانی که زبانهایشان از نطق نمودن به حقیقت افتاده و لال شده اند و اینان همان کسانی هستند که امر و نهی خداوند را درک نمی کنند.
312- در آیه ی مبارکه ی زیر ، معنای این قسمت از آیه چیست؟ (أَنَّ اللّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ):
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اسْتَجِيبُواْ لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُم لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ{24}الأنفال.
ج- الله تعالی ذاتی است که در همه چیز تصرف دارد و بر این هم قادر است که بین انسان و آنچه قلب او تمنا می کند فاصله بیندازد پس هیچ کس بدون اراده ی او نمی تواند مسلمان شود یا کفر ورزد.
313- آیا فتنه ها تنها اهل معصیت را گرفتار خود می سازند یا عموم مردم را در بر می گیرند؟ چرا؟
ج- فتنه ها مختص اهل معصیت و گناه نیستند بلکه دامنگیر صالحان نیز می شوند و دلیل این است که می توانستند جلوی آنها را بگیرند امّا از این کار خودداری کردند.
وَاتَّقُواْ فِتْنَةً لاَّ تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنكُمْ خَآصَّةً وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ{25}الأنفال.
314- وَاذْكُرُواْ إِذْ أَنتُمْ قَلِيلٌ مُّسْتَضْعَفُونَ فِي الأَرْضِ تَخَافُونَ أَن يَتَخَطَّفَكُمُ النَّاسُ فَآوَاكُمْ وَأَيَّدَكُم بِنَصْرِهِ وَرَزَقَكُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ{26}الأنفال.
در این آیه کلمات زیر به چه معناست (مستضعفون في الأرض) , (فآواكم) , (أيدكم بنصره),(رزقكم من الطيبات) ؟
ج- ( مستضعفون في الأرض ) : یعنی در مكه ضعیف بودید، (أيدكم بنصره) : خداوند در روز بدر شما را مدد فرمود. ( فآواكم ) : در مدینه ی منوره به شما آرامش و محل سکونت عطا فرمود. (رزقكم من الطيبات) : با دادن غنایم به شما نعمت و رزق عطا فرمود.
315- آیه ی زیر در مورد چه کسی نازل گردیده است؟
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَخُونُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُواْ أَمَانَاتِكُمْ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ{27} وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلاَدُكُمْ فِتْنَةٌ وَأَنَّ اللّهَ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ{28}الأنفال.
ج- در مورد ابولبابه ، مروان بن عبدالمنذر که رسول الله صلی الله علیه وسلم او را به سوی بنی قریظه فرستاده بودند تا طبق نظر او عمل نمایند امّا او چنین مشورت داد که چون اموال و زن و فرزندان او در بین یهود مانده اند باید همه آنان را از دم تیغ گذراند.
خداوند فرمود: ای کسانی که ایمان آورده اید، به خدا و رسول و در امانتی که نزد شماست از نظر دینی و غیره ، دانسته خیانت مکنید. و بدانید که مال و اولاد شما فتنه و سد راه آخرت هستند و اجر عظیم و پاداش بزرگ تنها نزد خداوند است پس شما این امانت خداوندی (رعایت دین و عدالت) را به خاطر مال و منال خود از بین مبرید و به ایشان خیانت نکنید ؛ این آیه برای توبه ی ایشان نازل گشت.
316- ثمره ی تقوای الله تعالی چیست؟
ج- ای اهل ایمان اگر تقوا پیشه سازید، و اوامر و نواهی خداوند را فرمان برید، برای شما قوه ای و بصیرت تشخیص حق و باطل قرار میدهد تا راه حق و باطل را از هم باز شناسید ، گناهان گذشته تان را محو نموده و خواهد پوشاند و شما را در موردشان بازخواست نخواهد فرمود، زیرا خداوند صاحب بخشش و عطای بسیار عظیم است. يِا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إَن تَتَّقُواْ اللّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَاناً وَيُكَفِّرْ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ{29}الأنفال.
317- این آیه ی کریمه را توضیح دهید.
وَإِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ أَوْ يُخْرِجُوكَ وَيَمْكُرُونَ وَيَمْكُرُ اللّهُ وَاللّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ{30}الأنفال.
ج- ای محمد (صلی الله علیه وسلم) ! به یاد آر آن هنگام که کفار برای توطئه چینی و مکر علیه تو در دارالندوه جمع شده بودند و بر این بحث می کردند که آیا تو را در بند و زندانی کنند یا از مکّه بیرون برانند ؛ آنان علیه تو مکر می کردند (غافل از آنکه) در مقابل، این خداوند است که در مقابل مکر آنان مکری بدتر قرار می دهد و با اطلاع دادن به تو از طریق وحی تدبیرشان را خنثی نموده به تو دستور خروج از مکه و هجرت را داد و خداوند بهتر از هر کسی مکر و تدبیر را بر می گرداند.
318- وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا قَالُواْ قَدْ سَمِعْنَا لَوْ نَشَاء لَقُلْنَا مِثْلَ هَـذَا إِنْ هَـذَا إِلاَّ أَسَاطِيرُ الأوَّلِينَ{31}الأنفال . آیه ی فوق در مورد که نازل شده است؟
ج- درباره ی نضر بن الحارث نازل شده، چون او به حیره رفت و آمد داشت و تجارت می کرد و کتاب های اخبار عجم را می خرید و آنچه از آن کتاب ها می خواند را برای اهل مکه بازگو می کرد(خود را با سواد و دانشمند می پنداشت )
319- در این آیه معنای مکاء و تصدیه چیست؟
وَمَا كَانَ صَلاَتُهُمْ عِندَ الْبَيْتِ إِلاَّ مُكَاء وَتَصْدِيَةً فَذُوقُواْ الْعَذَابَ بِمَا كُنتُمْ تَكْفُرُونَ{35}الأنفال.
جـ - مكاء : به معنای سوت کشیدن.
تصدية : کف زدن.
320- سرانجام کسی که مالش را برای سد کردن راه دین خدا صرف می کند چیست؟
ج- کسانی که مال خود را به مشرکان و گمراهان می دهند تا دین خدا و مومنان را سد نموده و جلویشان را بگیرند و نگذارند که به خدا و رسول ایمان آورند، سرانجامشان جز حسرت و پشیمانی چیزی نصیبشان نخواهد بود زیرا ؛ از طرفی مالشان از دست می رود و از طرف دیگر به آنچه آرزو داشتند ، یعنی خاموش کردن نور خدا و پیش گیری از دین او ، نخواهند رسید. کافران به سوی جهنم محشور و در آن عذاب خواهند شد.
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ لِيَصُدُّواْ عَن سَبِيلِ اللّهِ فَسَيُنفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَالَّذِينَ كَفَرُواْ إِلَى جَهَنَّمَ يُحْشَرُونَ{36} لِيَمِيزَ اللّهُ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَيَجْعَلَ الْخَبِيثَ بَعْضَهُ عَلَىَ بَعْضٍ فَيَرْكُمَهُ جَمِيعاً فَيَجْعَلَهُ فِي جَهَنَّمَ أُوْلَـئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ{37}الأنفال.
321- آیه ی کریمه ی زیر را تفسیر کنید:
قُل لِلَّذِينَ كَفَرُواْ إِن يَنتَهُواْ يُغَفَرْ لَهُم مَّا قَدْ سَلَفَ وَإِنْ يَعُودُواْ فَقَدْ مَضَتْ سُنَّةُ الأَوَّلِينِ{38}الأنفال.
ج- ای رسول ما! به مشرکان قومت که وحدانیت الله را انکار می کنند بگو که اگر از کفر و دشمنی با رسول خدا صلی الله علیه وسلم بیزاری جسته، و به ایمان و صلح با پیامبر صلی الله علیه وسلم و مومنان باز گردند، خداوند گناهان گذشته شان را خواهد بخشید زیرا اسلام تاریکی ها و گناهان قبل از خود را از بین می برد. و ای رسول خدا اگر مشرکان بعد از واقعه ی بدر باز هم به دشمنی و کینه توزی با تو روی آورند ، این یک شیوه ی کفار امت های پیشین است(و چیز جدیدی نیست که تنها برای شخص شما پیش آمده باشد، بلکه دیگر انبیا نیز علیهم السلام چنین مردمانی را دیده اند) و سنت ما چنین بوده که اگر آنان همواره بر عناد و تکذیب خود استوار می بودند، با عذاب و عقوبت ، در همین دنیا، دچار قهر ما می شدند.
322- این آیه ی کریمه را تفسیر کنید: وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لاَ تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلّه فَإِنِ انتَهَوْاْ فَإِنَّ اللّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ{39} وَإِن تَوَلَّوْاْ فَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَوْلاَكُمْ نِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِيرُ{40}الأنفال.
ج- ای مومنان با مشرکان تا زمانی که هیچ شرک و هیچ مانع تراشی برای دین خدا باقی نماند، جهاد کنید تا روزی بیاید که مردم غیر از خداوند واحد بی همتا ، کسی را نپرستند و دین و عبادت و طاعت تنها و خالصانه برای الله صورت گیرد نه برای کسی غیر از او و اگر کافران از مشکل تراشی و زجر دادن مومنان باز ایستادند و دور شدند و به همراه شما به سوی دین حقّ آمدند ، بدون شک این عمل آنان ( یعنی ترک کفر به خدا و وارد شدن در اسلام) از دید الله مخفی نخواهد ماند.
و ای اهل ایمان! اگر کافران از آنچه شما آنان را به سویش دعوت می دهید روی برتافتند و بر کفر خود اصرار ورزیدند و جنگ با شما را بر اسلام ترجیح دادند یقین کنید که الله جل جلاله معین و یاور شماست و شما را بر آنان نصرت خواهد داد. به راستی که خداوند چه نیکو یار و مددکاری برای شما و دوستان(اولیای) خویش است.
323- غنایم جنگی چگونه بین مسلمانان تقسیم می گردد؟
ج- وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَيْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِن كُنتُمْ آمَنتُمْ بِاللّهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ{41}الأنفال.
واعلموا –ای اهل ایمان بدانید که – چهار پنجم غنیمت جنگی که با جهاد در راه خدا، از دشمن گرفته اید، متعلق به مجاهدانی است که در جنگ حاضر بوده اند و یک پنجم بقیه نیز خود به پنج سهم مساوی تقسیم می گردد، سهم اول برای خدا و رسول خداست(صلی الله علیه وآله و سلم) ، سهم دوم برای خویشاوندان رسول خدا صلی الله علیه وسلم، سهم سوم از آن یتیمان، سهم چهارم برای مساکین، و سهم پنجم به مسافرانی اختصاص دارد که مالی برایشان نمانده ، اگر به راستی به وحدانیت خداوند و آنچه بر بنده و رسول خود محمد صلی الله علیه و سلم نازل فرموده، و به نشانه ها و امداد و نصرت های آسمانی و غیبی در روز جدا شدن حق از باطل یعنی روز بدر که مومنان با کفار رودر روی هم برا ی کارزار ایستادند، باور و اقرار دارید ، و از او اطاعت می کنید،فرمان خداوند برای شما این است، و بدانید که الله تعالی بر هر امری توانا است و از انجام هیچ کاری در نمی ماند.
324- در آیه ی : إِذْ أَنتُم بِالْعُدْوَةِ الدُّنْيَا وَهُم بِالْعُدْوَةِ الْقُصْوَى وَالرَّكْبُ أَسْفَلَ مِنكُمْ وَلَوْ تَوَاعَدتَّمْ لاَخْتَلَفْتُمْ فِي الْمِيعَادِ وَلَـكِن لِّيَقْضِيَ اللّهُ أَمْراً كَانَ مَفْعُولاً لِّيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَن بَيِّنَةٍ وَيَحْيَى مَنْ حَيَّ عَن بَيِّنَةٍ وَإِنَّ اللّهَ لَسَمِيعٌ عَلِيمٌ{42}الأنفال.
مراد از (العدوة الدنيا) , (العدوة القصوى) , (الركب) چیست؟
ج- العدوة الدنيا: وادی نزدیک به مدینه
العدوة القصوى : وادی دور از مدینه
الركب : دسته سواره نظام دشمن.
325- إِذْ يُرِيكَهُمُ اللّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلاً وَلَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِيراً لَّفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِي الأَمْرِ وَلَـكِنَّ اللّهَ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ{43} وَإِذْ يُرِيكُمُوهُمْ إِذِ الْتَقَيْتُمْ فِي أَعْيُنِكُمْ قَلِيلاً وَيُقَلِّلُكُمْ فِي أَعْيُنِهِمْ لِيَقْضِيَ اللّهُ أَمْراً كَانَ مَفْعُولاً وَإِلَى اللّهِ تُرْجَعُ الأمُورُ{44}الأنفال.
آیه ی شریفه ی فوق را تفسیر کنید.
ج- بیان کن و به یاد آر ای رسول خدا(صلی الله علیه وسلم) زمانی را که خداوند تعداد کافران را در خواب به تو کم نشان داد و تو نیز خوابت را برای مومنان باز گو کردی و اگر تعدادشان را زیاد نشان می داد، یاران تو برای مقابله با آنان به تردید می افتادند، و ترس بر شما غالب شده در کار و بار جنگ با هم دچار اختلاف و دودستگی می شدید، امّا خداوند شما را از گسیختگی و شکست مصون داشت و از این سرانجام ناخوشایند محفوظ نگه داشت.
ذات عالی او، بر نهان دلها و طبیعت نفس آدمیزادگان آگاه است.
و به یاد آر آنگاه که شما با دشمن روبرو شدید و (به امر خداوند) در نظرتان تعدادشان کم جلوه کرد تا جرات و جسارت روبرو شدن با آنان را پیدا کنید، و بالعکس کفار وقتی که تعداد شما را کم دیدند(به اذن پروردگار) از آمادگی و تجهیز کامل در برابر شما باز ایستادند(چون در نظرشان جمعی قلیل و حقیر بودید) ؛ تا امر الهی یعنی یاری و پیروزی مومنان بر اهل کفر، که می بایست تحقق پیدا کند به سر انجام برسد ، چنین شد که سخن الله برتر و بالاترین و سخن کافران بی باور، پست و زبون است، و بازگشت همه (چه مومن و چه کافر) به سوی خداوند است، آنگاه او خود هر کس را به پاداش یا سزای عمل خود خواهد رساند.
326- عواملی که پیروزی را در رویارویی با دشمن رقم می زنند کدامند؟
- ثابت قدم بودن در لحظه ی روبرو شدن و سست نگردیدن
- بسیار خداوند را یاد کردن و توجه کامل به او
- اطاعت کامل از خداوند و رسول الله صلی الله علیه وسلم
- پرهیز از هر گونه اختلاف ، برای حفظ وحدت کلمه و اتحاد قلوب. زیرا چند آوایی و اختلاف قلوب ،سستی و ضعف را در صفوف لشکریان به وجود خواهد آورد.
- صبر و پایداری در مقابل دشمن
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُواْ وَاذْكُرُواْ اللّهَ كَثِيراً لَّعَلَّكُمْ تُفْلَحُونَ{45} وَأَطِيعُواْ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَلاَ تَنَازَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَاصْبِرُواْ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ{46} الأنفال.
327- سبب نزول این آیه را بیان کنید:
وَإِذْ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ وَقَالَ لاَ غَالِبَ لَكُمُ الْيَوْمَ مِنَ النَّاسِ وَإِنِّي جَارٌ لَّكُمْ فَلَمَّا تَرَاءتِ الْفِئَتَانِ نَكَصَ عَلَى عَقِبَيْهِ وَقَالَ إِنِّي بَرِيءٌ مِّنكُمْ إِنِّي أَرَى مَا لاَ تَرَوْنَ إِنِّيَ أَخَافُ اللّهَ وَاللّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ{48}الأنفال.
ج- و به یاد آر هنگامی را که شیطان- ابلیس- اعمالشان را در نظرشان آراست و بنوبکر که از رویاویی با مسلمین در هراس بودند ، را تشویق کرد و گفت امروز کسی بر شما غلبه نخواهد یافت و من که مردی از کنانه هستم همراه و یاور شما خواهم بود، ( ابلیس لعین در شکل سراقة بن مالک رییس آن منطقه- و قبیله بنی کنانه- که از دیر باز با با بنی بکر اختلاف داشتند و قسمتی از واهمه آنان به خاطر بنی کنانه بود، - در آورد و هنگامی که دو گروه در مقابل هم صف آرایی کردند، و شیطان ملائک را دید، در حالی که دست در دستان حارث بن هشام داشت پا به فرار گذاشت و و قتی که به او گفتند آیا در این حالت نیاز ما را تنها می گذاری و ذلیل می کنی ؟ جواب داد: من چیزی ( فرشتگان الهی) را می بینم که شما نمی بینید .من از این می ترسم که خداوند مرا هلاک کند زیرا مجازات او بسی دردناک و سخت است.
328- توکل بر الله تعالی و اطمینان به وعده های نصرت او یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده در پیروزی است نه تعداد نفرات و تجهیزات جنگی ، آیه ای که این گفته را تأیید می کند بیاورید و آن را شرح دهید:
ج- إِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ غَرَّ هَـؤُلاء دِينُهُمْ وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ فَإِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ{49}الأنفال
به یاد آرید آن زمان را که اهل شرک و منافقان و آنان که دل های ناسالمی داشتند با دیدن تعدا د کم مسلمانان و تعداد بسیار کفار می گفتند: اینان به دین خود فریفته شده اند از این روست که به چنین کارزاری آمده اند، امّا این منافقان و کفار نمی دانستند که هر که بر الله توکل و بر وعده اش اعتماد کند مطمئناً خداوند نیز او را خوار نخواهد فرمود زیرا خداوند ذات شکست ناپذیری است که هیچ کاری برایش سخت و غیر ممکن نیست ؛ ذاتی که در تدبیر امور و صنع خویش بی نهایت حکیم است.
329- در حالت قبض روح هنگامی که فرشتگان به سویشان می آینند و آنان فرار می کنند، چه اتفاقی برای کافران می افتد ؟
ج- ای رسول ما (صلوات الله و سلامه علیک) اگر مردم حالت کفار را می دیدند که چگونه از روبرو و از عقب هنگامی که می خواهند از دست فرشتگان الهی بگریزند، بر سر و صورت هایشان می زنند و به آنان می گویند این عذاب سوزناک را بچشید ، به راستی منظره ای بس دهشتناک و عظیم می بود، البته هر چند سیاق و سبب نزول این آیه ی شریفه همان واقعه ی "بدر" است امّا در حق کفار عام است:
وَلَوْ تَرَى إِذْ يَتَوَفَّى الَّذِينَ كَفَرُواْ الْمَلآئِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَأَدْبَارَهُمْ وَذُوقُواْ عَذَابَ الْحَرِيقِ{50}الأنفال.
330- دلیل تبدیل شدن نعمت های الهی به نقمت و عذاب برای بعضی از اقوام چیست؟
ج- این مجازاتی برای آنان است بدان صورت که هنگامی خداوند نعمتی را به ملتی می دهد ، هر گز آن نعمت را از ایشان سلب نمی فرماید مگر وقتی که حالات نیکی (را که قبلاً در آن بودند) به حالات بد تغییر دهند که در این حالت چون خداوند گفته ی تمام بندگان خود را می شنود و دانای بر احوالشان است، به مقتضای علم خود با آنان رفتار کرده، مشیت خود را بر ایشان جاری می فرماید.
IslamQT.Com
اسلام-قرآن و تفسیر
============
|
