اسلام، قرآن و تفسیر

قارئ استاد محمد رفعت(رحمه الله)

قرن گذشته ی هجری شاهد از دست رفتن تعداد زیادی از قاریان برجسته ی قرآن کریم بود، قاریانی که شهرتشان درآفاق جهان پیچید، بزرگوارانی که عصارۀ زندگی خود را  تقدیم خدمت به کتاب پروردگار و عزّت دینشان نمودند. سخن به گزاف نگفته ایم اگر بگوییم که شیخ محمّد رفعت (رحمه الله) پیشاهنگ این دسته از قاریان امّت بودند ، که در رساندن پیام اسلام نقش به سزایی داشتند و زندگی خود را وقف حمل پرچم قرآن کردند.

شیخ محمد رفعت در سال 1882 میلادی در شهر قاهره چشم به جهان گشود، در دوسالگی بینایی خود را از دست داد، و هنگامی که پدرش متوجه علاقه ی بسیار او به کتاب خداوند  شد، او را به یکی از مکاتب قرآن  برد، تا در آنجا تجوید بیاموزد، پدرش او را برای این کار فارغ نمود و محمّد نیز با موفقیت کارش را انجام داد و هنوز به سن ده سالگی نرسیده بود که کل قرآن را حفظ کرد.

  در این مرحله پدر محمّد فوت کرد و مسئولیت خانواده نیز بر دوش وی افتاد، اما با همه ی این، از کاری که زندگی خود را وقف آن کرده بود، دست بر نداشت، بلکه آنچه را آغاز کرده بود، باز هم ادامه داد تا آنکه در سنّ پانزده سالگی به عنوان قاری یکی از مساجد قاهره انتخاب شد، در این زمان بود که الله (سبحانه وتعالی) دروازه ی موفقیت را بر او گشود و آوازه اش در بین مردم پخش گردید و مشهور شد.

شیخ محمد رفعت تنها به صوت و لحن زیبایی که الله (جل شانه) به وی عطا فرموده بود، بسنده نکرد، بلکه سعی نمود تا در کنار آن علم قرائات و مهم ترین کتاب های تفسیر( زمان خود) را نیز فراگیرد تا برای او در تلاوت و تجوید کتاب خدا کمک بیشتری باشد.

 امتیاز بزرگ شیخ محمد علاوه بر صدای بسیار شیرین  ودلنشین ، این بود که  دارای منش نیکو و اخلاقی والا بود، بسیار پاکدامن و قانع بود و چشم به آنچه در دست مردم بود نداشت، از گرفتن هر گونه اجرتی برای تلاوت قرآن پرهیز می نمود شعارش همین  فرموده ی خداوند سبحان در این آیه مبارکه بود:  

{ وما أسألكم عليه من أجر إن أجريَ إلا على رب العالمين } (الشعراء:109)

یکی از سخنان مشهورش این بود که "امکان ندارد که به قاری قرآن توهین، یا بی قدری شود" و این گفته در طول سالیان زندگیش شعار همیشگی او بود، به همین دلیل هم پیشنهادات بسیار زیادی را که از طرف بسیاری از رادیو ها برای تلاوت قرآن در رادیو به او می شد ردّ می کرد، و می گفت:"  وقار و عظمت قرآن با این آوازهای مبتذلی که رادیو پخش می کند، در یک جا جمع نمی شوند"

شیخ (رحمه الله) هرگز قرآن خواندن در شبکه ی رادیوی دولتی مصر را نپذیرفت مگر بعد از اینکه از دارالإفتای أزهر شریف استفتا نمود، آنان نیز به جواز این کار فتوا دادند سپس او قبول کرد که در رادیو مصر قرآن تلاوت کند، این بود که خداوند به او توفیق چشمگیر  تلاوت در آنجا را هم عنایت فرمود،از آن پس شهره ی آفاق گردید و با صدای دلنشینش دلهای بسیار سخت نیز نرم و خاشع گردیدند.

اما در باره ی شخصیتش باید گفت که، شیخ رفعت (رحمه الله)  طبیعتاً انسانی بود که بسیار گریه می کرد، و به مهربانی و عاطفه با مردم شهرت داشت، با فقرا و نیازمندان همنشین بود، مواظب کوچکتر از خود بود و بزرگتر را دوست می داشت،  داستانهای زیادی در این باره از او روایت می کنند، که شخصیت انسان دوست و مهربانش را بیشتر نمایان می کند.

اراده ی خداوندی چنین بود که شیخ رفعت به چند بیماری سخت مبتلا شده، در بستر بیماری بیفتد، و بین او تلاوت قرآن فاصله افتد، تا اینکه در سال 1950 میلادی که همچنان  در بستری بود، دست اجل طومار زندگی (مبارکش) را درهم پیچید، زندگیی که با تأسی به فرموده ی زیبای پیامبر صلی الله علیه وسلم که: ( خيركم من تعلم القرآن وعلمه ) ،بیشتر آن را در قرائت کلام پروردگار خویش  و به دست گرفتن پرچم قرآن، سپری نموده بود.

این آشنایی مختصر با زندگینامه ی شیخ محمد رفعت را با فرموده ی شیخ متولی الشعراوی –رحمه الله-  در باره ی شیخ وی به پایان می بریم که شخصی نظر وی را در باره ی استادان محمود خليل الحصري ،  عبد الباسط عبد الصمد ،  مصطفى إسماعيل ، و محمد رفعت جویا شد، ایشان در جواب فرمودند: 

اگر احکام تلاوت را بخواهیم، باید از استاد محمود خلیل الحصری نام بریم ، اگر صدای شیرین می خواهیم استا د عبدالباسط، اگر نفس طولانی و شیرینی تلاوت می خواهیم مصطفی اسماعیل و اگرهمه ی این خصوصیات زیبا را می خواهیم تمامی آنها یک جا در شیخ رفعت رحمه الله موجود بود، رحمت خدا بر همه آنها باد.

یکی از نویسندگان هم از او پرسید، که چرا شیخ رفعت در بین تمام قرّاء ممتاز و بی نظیر است؟ جواب داد:    " زیرا قلب او پر از ایمان ویقین به آن چیزی بود که تلاوت می کرد"

آری.. بیشتر رادیو ها به هنگام وفاتش وی را ستودند که در پیام تسلیت رادیو مصردر رثای او  نیز چنین آمده بود:" ای امت مسلمان! امروز پرچم و سنبلی از سنبل های اسلام را از دست دادیم!" خداوند شیخ را غرق در رحمت وسیع خود فرموده ، او را در بهشت برین جای دهد.

IslamQT.Com

سایت جامع تفاسیر اهل سنت وجماعت

======================

ترجمه: عبیدالله