تأملاتی ایمانی در سوره ی نازعات (2)
همانگونه که گفتیم یک دور زمین به دور خورشید (25/ 365) روز تمام طول می کشد و در طول این مدت، دوران محور گردش زمین به دور خودش، به نسبت سطح دورانش به دور خورشید، 5/23 درجه تغییر می کند که این تغییر ثابت است و کم و زیاد نمی شود و اگر زمان گردش زمین یا زاویه ی گردش آن به دور خورشید، تغییر کند، فصل های سال و آب و هوا ، نحوه ی حرکت باد و ابرها و تمام شرایط حیات در زمین مختل خواهد گشت. ... هنوز هم علم از تحلیل علل و دلایل و اصول ثابت ماندن تمام این ابعاد و زمان ها و زاویه های چرخش .... عاجز و درمانده است. .. زیرا طبیعت هرگز نمی تواند به این حد دقیق باشد، و این همه قدرت و علم و محاسبه و حکمت و اندازه گیری و ابداع و کمال و جمال را در ثبت و ضبط ساعات روز و ماه و فصل و سال داشته باشد...
برای اینکه عقل ما حیران و سرگشته نگردد، می بینیم که خالق مان با فصل الخطابش ما را صدا می زند و می فرماید که او با حکمت و قدرت بی پایانش پشت تمام این پدیده هاست. .. سپس آیه ی بعدی در متنی معجز تمام این معانی را می آورد و می فرماید : و الأرض بعد ذلك دحـاهـا.. { و پس از آن زمين را با غلتانيدن گسترد } کلمه ی (دحا ها) که در این نص قرآنی یا در این آیه آمده است،نه تنها جواب کامل آنچه را قبلاً گذشت می دهد، بلکه در واقع پیام کاملی را نیز درباره ی آنچه علوم جدید در باره ی خلقت زمین کشف نموده است، به ما می دهد... زیرا دانشمندان در گذشته معتقد بودند که زمین کروی شکل است به همین دلیل کره ی زمین نام دارد .. سپس بعد از مقایسه ی دو قطر زمین در خط استوا و قطبین و وجود اختلاف آشکار بین اندازه ی این دو ، نارسایی این نظریه برای دانشمندان ، مشخص گردید. .. به همین دلیل اعلام کردند که زمین بیضوی است نه کروی ... آیه کریمه هم دقیقاً همین حقیقت را با کلمه ی (دحاها) بیان فرموده است ... یعنی آن را به شکل دحیه (یعنی بیضوی) شکل داده است . همچنین دریافتند که این کلمه همانگونه که شکل زمین را بیان می کند، بیانگر بیضوی بودن مدار حرکت زمین به دور خود و خورشید نیز هست تا شب و روز و فصل های سال پشت سر هم بیایند ... به گونه ای که برای کسی از نمایی دور به زمین می نگرد، مشخص می شود که که آفریدگار متعال آن را در آسمان رها کرده که در مسیری بیضوی شکل به دور خود و خورشید بگردد و در دوران خود مانند تخم مرغ می غلطد و به مسیر خود ادامه می دهد. یا مانند حرکت قاب بالان (خزوك ها) که وقتی چیزی را می غلتاند، شروع به چرخیدن در دایره ای حول خود و دایره هایی درهم و پیچیده می کند... دحو هم شکل است و هم نوعی حرکت است و همانگونه که یک تخم مرغ در محوری غیر عمود بر سطح دوران به دور خود می چرخد . ... می بینیم که (همانگونه که اشاره کردیم) محور چرخش زمین به دور خودش نیز در زاویه ای مشخص و ثابت با سطح گردش خود به دور خورشید حرکت ومیل می کند. و این زاویه دچار تغییر و تبدیل نمی شود تا فصل ها منظم پشت سر هم بیایند و حرکت باد و ابرها و باران، نظم خاص خود را داشته باشد . همانگونه که در آیه آمده است، حق تعالی اینگونه ما را از نظم حاکمی که بر شب و روز و فصول می بینیم و از هماهنگی موجود در گرما و نور که با قدرت الهی پدید آمده است، با خبر می فرماید. و الأرض بعد ذلك دحـاهـا... این قدرتی است که می توان در هر لحظه و ساعتی از صبح، ظهر، شب و روز و ماه و فصل و سال یا در روشنایی و تاریکی و سکون یا در حال حرکت در این هستی بدیع ، آن را مشاهده کرد.. اکنون آیا به راستی می توانیم جوابی برای این سؤال بیابیم که... ءأنتم أشد خلقـا ؟؟؟
بعد از این ،آیات با تسلسلی منطقی به دنبال یکدیگر می آیند، تا به این حقیقت اشاره کنند که این قدرت خداوند است که نیازهای ما از قبیل نور و انرژی را از خورشید تولید نموده است، و هم اوست که آنچه را برای حیات لازم است از زمین بیرون آورده .. آب و چراگاه ... سپس الله تعالی در تکمیل آیه قبل می فرماید: .. أخرج منهـا ماءهـا و مرعاهـا... { آبش را و چراگاهش را از آن بيرون آورد } چه کسی می دانست که آب از بیرون زمین نمی آید، بلکه از داخل خود زمین می آید وعلم، این حقیقت را تنها در قرن حاضر کشف نموده است.
خالق هستی جل جلاله منبعی ثابت و بسیار عظیم از آب شور و اقیانوس ها به ودیعت نهاده است که 60 درصد سطح کره ی زمین را فراگرفته.. و با نسبت شوری که خداوند در این آبها قرار داده است می توانند تازگی و پاکی خود را برای هر مدتی که ثابت و بدون حرکت بمانند حفظ کنند. برعکس آب شیرین که اگر چند روز بدون حرکت در جایی بماند، متعفن و بدبو می شود . املاح موجود در آب دریا ها نمی گذارد که انگل ها و باکتری ها و میکرب ها در آن رشد کند و با شوری که دارند، هر لاشه ی مرداری را فرا گرفته، برخلاف آب رودخانه ها ، از فاسد شدن و آلودگی آن جلوگیری می کند. این حکمت الهی است که این منبع عظیم آب های شور را برای ادامه ی حیات در کره ی زمین ،تا روزی که خود آفریدگار بخواهد ، حفظ کرده است.
خداوند برای خورشید معین فرموده است که مقدار کافی از حرارت و تابش و نور خود را برای تبخیر مقدار مشخصی از از این آب های شور به سوی زمین بفرستد، تا برای ادامه ی زندگی بر روی زمین کافی باشد، سپس این بخار به صورت ابرهایی از قطرات آب شیرین در می آید که خالق هستی آنها را بر هر جا و هر زمان که بخواهد به صورت بارانی که رودخانه ها و چشمه سارها و برکه ها را پر از آب شیرین و گوارا نماید، برای زمان مشخصی از زندگی و تعداد مشخصی از موجودات زنده، می باراند.
به این ترتیب ملاحظه می کنیم که خداوند آب شیرینی را که هرگز شور نمی شود و منبع بی پایانی را که هرگز تمام نمی شود و مرتباً تجدید می شود، برای ما نگاه می دارد، منبعی که با هر بار طلوع خورشید، بازیافت می گردد تا دوباره مقدار لازم از آب زندگانی را برایمان تولید کند. ... بدون شک، نظم وتناسب دقیق بین مقادیر انرژی که خورشید می فرستد با مساحت آب هایی که این انرژی را جذب می کنند، و مقدار آبی که زمین نیاز دارد با روش های ذخیره سازی آب خارج شده ای که دوباره در صورت نیاز زمین به آن باز می گردد، باید تنها ساخته و صنع خداوندگاری یگانه و عظیم و حکیم و علیمی باشد که بر همه چیز تواناست یعنی ذات پدید آرنده ی آسمانها و زمین... آن ذاتی که ما را با بزرگترین عبارات و دقیق ترین کلمات و استوارترین متون در باره ی نشانه های خود در مخلوقاتش خطاب قرار داده است، تا در روز قیامت هیچ بهانه و حجتی نداشته باشیم... أخرج منهـا ماءهـا و مرعاهـا ... {آبش و چراگاهش را از آن بيرون آورد} بی گمان ذات آفریدگار است آنکه اسباب و لوازم این خارج شدن و بیرون آمدن را فراهم فرموده. ... آیا حتی هیچ انسان ابلهی تصور می کند که طبیعتی با این همه عقل و دانش و فهم ، بدون خالق یکتا و قدرتی مسلط وجود داشته باشد که همه ی کار ها را برنامه ریزی کرده، آبها را شور، سپس ذخیره و بعد آن را بیرون آورده؟ ... آنگاه تفکر و تدبر خود را درباره ی فرموده حق تعالی در آیه ای که از بیرون آوردن و سبز کردن چراگاه ها سخن می گوید، کامل می کنیم که بیرون آوردن چراگاه را پیرو بیرون آمدن آب می داند... به این دلیل که آب سبب بیرون آمدن چراگاه یا سبز شدن هر گیاهان زنده ای می شود که باعث زنده ماندن ما و دام ها و چهار پایان مان می گردند و بدون آب حیاتی در زمین نخواهد بود. .. زیرا آب ماده ای است که در چرخه تولید غذایی که ما می خوریم و با آن رشد و نمو می نماییم و زنده می مانیم نقش اساسی دارد. ... و اگر در اینکه چگونه خالق هستی چراگاه ها را برای ما از زمین می رویاند و بیرون می آورد دقت کنیم، در خواهیم یافت که خداوند منبع بسیار عظیمی از عناصر اولیه و مواد معدنی و املاح را که از بین نمی روند و دائماً در چرخه های بسیار دقیق و حساب شده، در حال تجدید شدن هستند، را برای ما تدارک دیده، همانگونه که منبع و خزانه ی عظیمی از آب را برای ما تعبیه فرموده است... تا به گیاهان برای تولید غذا برای تمام موجودات زنده ی روی روی زمین کمک کند. .. همچنین در لایه های جوّ دور کره ی زمین گاز نیتروژن وجود دارد، که یکی از عناصر و مواد اصلی برای تولید غذا در گیاهان به شمار می آید، و از طریق آب باران در هنگام سقوط قطرات آب از جو به سطح زمین ،درآنها حل شده، به گیاهان رسانده می شود. ... به این صورت تمام عناصری که برای تشکیل مرعاها (چراگاه های زمین) لازم است با انجام عملیات فتوسنتز در گیاهان که از طریق آن گیاهان انرژی لازم برای حرکت ما را از نور خورشید گرفته و طی این فرایند اساسی که برای تمام انسانها و موجودات زنده بسیار مهم است،در خود ذخیره می کنند،کامل می شود.... هیچ انسان یا موجود زنده ای بدون داشتن ذخیره ی انرژی نمی تواند کاری یا حرکتی انجام دهد و این ذخیره انرژی توسط گیاهان از خورشید جذب می شود و در بدن گیاه ذخیره می گردد و سپس (بعد از خوردن غذا) در درون بدن موجودات زنده به کمک اکسیژن موجود در هوا سوزانده و مصرف می گردد... آیا سخنی بلیغ تر از فرموده ی حق تعالی با این کلمات و این متن بدیع وجود دارد که این حکمت بدیع در عالم شگفت انگیز هستی را بیان کند جهانی که ناگزیر باید به دست توانای خالق و صانع و پدید آورنده ی آسمانها و زمین ساخته و پرداخته شده باشد... زیرا نشانه های پدیدار و دیدنی او که از کتاب هستی قابل خواندن هستند، به همراه این قرآن عظیم الشأن، عالی ترین دلیل است بر ابداع و کمال صنع و حکمت و قرآن او ....
اکنون سوال این است که آیا خدایی که این انرژی را از خورشید ، و این آب و چراگاه را با این اندازه و این نظم و ترتیب از زمین بیرون آورده، قادر نیست انسان را هم دوباره بیرون آورده و این آدمیزاده ی بسیار بسیار ضعیف را نیز دوباره از خاک برآورد؟ آیا جوابی دیگر برای این فرموده الله سبحانه و تعالی داریم که : ... ءأنتم أشد خلقـا ؟؟؟
آنگاه به ترتیب آیه و همچنین به ترتیب مراحل خلقت جهان، به سراغ آیه بعد می آییم. .. از بنا وخلقت آسمان شروع کردیم و تا خلقت بیضوی زمین و اینکه خداوند وسیله ی بقای زندگی، از آب و چراگاه را تا روز قیامت را بر روی آن قرار داده،رسیدیم.. آیه بعدی می آید وباز راز دیگری از رازهای این جهان پهناور هستی را با حکمت بی انتهایش ،در جلوی دیدگانمان قرار می دهد و می فرماید: والجبال أرسـاهـا ... کوههایی را که خداوند به این بلندی و ارتفاع آفریده است، ریشه هایی دارند که دهها برابر ارتفاعی که دارند، در زمین فرورفته اند به گونه ای که این کوهها را تبدیل به میخ هایی کرده که پوسته ی زمین را که دور این کره را فراگرفته، در فاصله ی معینی از مرکز زمین(هسته) نگه می دارند. در این فاصله ای که خداوند کوهها را درسطح زمین کوفته و فروبرده است،نیروی جاذبه ای که از طرف زمین به کوهها وارد می شود با نیروی گریز از مرکزی که در اثر حرکت دورانی زمین به دور خود تولید می شود، برابر است .... یعنی این پوسته یا کوههای استوار، در این فاصله نه در اثر نیروی جاذبه زمین به طرف مرکز زمین پایین می روند و نه به دلیل نیروی گریز از مر کز از جای خود بیرون می آیند و بالاتر می روند... و اگر تصور کنیم که فاصله ی کوهها از مرکز کره ی زمین تنها 200 میل (که تنها معادل یک صدم شعاع کره زمین است) بیشتر شود، تعادل پوسته زمین در اثر غلبه ی نیروی گریز از مرکز بر نیروی جاذبه زمین ، به هم می خورد و سال به سال اندازه ی کره ی زمین بزرگتر و بزرگتر می شود و بالاخره روزی فرا می رسد که، زندگی بر روی آن امکانپذیر نخواهد بود. ... و نسبت دو گاز اکسیژن و نیتروژن نیز در اثر اختلاف چگالی آنها و وابستگی آنها به مقدار نیروی جاذبه ای که از زمین به هرکدام وارد می گردد در اثر بالا رفتن حجم کره ی زمین،به هم خواهد خورد. ... همچنین شرایط آب و هوایی از قبیل فشار و درجه حرارت که برای زنده ماندن ما لازم است، به گونه ای تغییر می کند که دیگر برای فشار خونی (یا مایعی) که در بدن ما و سایر جانداران اعم از گیاه و حیوان جریان دارد مناسب نخواهد بود، به همین ترتیب دمای هوا نیز تغییر کرده و دیگر برای زنده ماندن ما و سایر موجودات زنده، مناسب نخواهد بود.... و این هنوز پایان داستان نیست، بلکه قدرت جاذبه ی زمین و نیروی جاذبه ای که بر موجودات زنده و غیر زنده، یعنی آب و ابرها و رودخانه ها وارد می کند، تغییر خواهد کرد و درنتیجه خودمان ، چهارپایانمان و وسایل نقلیه مان به این راحتی و آزادانه نخواهیم توانست راه برویم طوری که حرکت ما مانند راه رفتن فضانوردان روی کره ماه خواهد شد.... و .... آبها از دریاها به پرواز درخواهد آمد و (مانند بعضی کرات آسمانی که جاذبه کمی دارند) حلقه وار به دور زمین خواهد گشت.. زندگی بدون کنترل و اراده، یا شاید اگر کمی کنترل هم باشد، دیگر زندگی و حیاتی وجود نخواهد داشت زیرا مقدمات اولیه ی لازم برای وجود حیات دیگر باقی نخواهد ماند.... نمیخواهم بیش از این سخن را در مورد اینکه اگر فاصله ی کوهها از مرکز زمین از نسبت فوق کمتر شود چه اتفاقی در زمین خواهد افتاد، به درازا بکشانم.. امّا خواننده ی محترم حتماً با من موافق است که این آیه ی کریمه که خالق متعال در آن ما را آگاه می کند که استوار کردن کوهها در این فاصله و در این سطح از زمین کاری است که با حکمت ، قدرت ، و تقدیر و لطف خداوند انجام شده است تا این استواری با این میخ های زمین و با تمام مخلوقاتی که خداوند اراده فرموده که از نعمت زندگی روی زمین بهره مند شوند، و با جسم و فشار خون و دما و آفرینش بدن آنها سازگار و متناسب باشد.
عبارت (رسو الجبال): لنگر نمودن کوهها ،در فاصله ی امن (از مرکز زمین)، آمده است تا زندگی ایمن در روی زمین با لنگر انداختن کشتی ها در سواحل امن مترادف باشد،تا لنگر انداخته گان از نعمت امنیت و امان در این سواحل بهره مند گردند...
آنگاه آیه ی آخر از این مجموعه که درپی تدبر در آن هستیم می آید ، تا خالق متعال ما را از این حقیقت آگاه سازد که این ذات عالی اوست که آسمان را برای ما آماده فرموده و {شبش را تيره و روزش را آشكار گردانيد (29)} سپس زمینی را که استوار و متقن آفریده و به حرکت درآورده و رزق و روزی و آب و چراگاه در آن قرار داده است و سپس زندگی را با تمام عظمت و بزرگی و اقتدارش و با دقیق ترین معادلات و درست ترین مقیاسها، در آن استوار گردانیده ، تمام اینها به عنوان نعمت و تفضلی از جانب او برای انسان آمده است تا او و موجوداتی مانند چهارپایان ودیگر مخلوقات که در زندگی مددکار او هستند در زمین از زندگی استوار، مداوم و همراه با آبرو و احترام بهره مند باشند... به راستی چه تفضلی و چه عظمت و کرمی بالاتر از این کرم خداوند کریم و صاحب فضل و احسان عظیم است؟..
این آیه ی کریمه با این کلمات بسیار باعظمت از این تفضل الهی یاد می کند: .. متاعا لكم و لأنعامكم... ([تا وسيله] استفاده براى شما و دامهايتان باشد) : یعنی تمام این تناسب و انسجامی که در فواصل اجرام آسمانی و خورشید و زمین و حرکات و نبض و تپش آنها با نبض انسان، ابعاد و حرکاتش و نیازهای او از قبیل انرژی ،آب، غذا و هوا و جاذبه و فشار، دما و خواب و بیداری و فعالیت و امنیت و ثبات و تمام چهارپایان و نعمتهای بیشمار دیگر همه با تدبیر پروردگار و برای استفاده ما قرار داده شده و آماده گردیده است... آیا چنین کاری از کسی جز خالقی واحد و کریم که اندازه ی همه چیز را در اختیار دارد، بر می آید؟ ... آیا کسی هست که ادّعا کند که خالقی با این همه قدرت و تدبیر نمی تواند این جسم نحیف و ضعیف را بار دیگر خلق نماید؟ ... و آیا کسی هست که ادعا کند که تمام اسرار و علوم موجود در این آیات را که در این چند سطر محدود نتوانستیم غیر از اندکی از این همه علم را بیان کنیم، می داند، به جز کسی که در تمام وجوه اعجاز علمی، یعنی اعجاز بلاغی، ادبی و موسیقایی و ... متخصص باشد.
کلامی که در اوج سادگی ، دقت ، ترتیب، شمول، کلمات و حروفش معجزه است، و هرگز باطل از دور یا نزدیک بدان راه نیافته و نخواهد یافت و اینک دو سوال :
آیا ادعا می کنیم تنها عصری که ما در آن به سر می بریم عصر علم و دانش است؟ یا تا قیامت همینگونه عصر علم ادامه خواهد داشت؟
حال: اگر چنین است،(فبأي حديث بعده يؤمنون... )( پس به كدام سخن بعد از قرآن ايمان مىآورند ).
صدق الله العظیم (خداوند عظیم راست فرموده )
IslamQT.Com
اسلام-قرآن و تفسیر
=============
به قلم استاد دکتر سلامه عبدالهادی محمّد
استاد علوم مدیریت انرژی و مدیر عالی سابق انرژی در اسوان
مترجم: عبیدالله
|
