اسلام، قرآن و تفسیر

آيا در قرآن کلمات اعجمی (غیر عربی) وجود دارد؟

همان طور که می دانید، الله عزوجل هر یک از پیامبران گذشته را به زبان قومش فرستاده است، تا هر یک از آنها بتواند قومش را به با گویشی واضح و روشن مورد خطاب قرار دهد.

و می دانیم که الله عزوجل، محمد (صلی الله علیه وسلم) را برای جهانیان مبعوث نموده است، و محمد (صلی الله علیه و سلم) بین قومش نشأت یافته وبزرگ شده، و خداوند او را به زبان قومش فرستاد، و خود او نیز فصیح ترین و بلیغ ترین عرب در بین قوم خویش بود.

خداوند تبارک و تعالی به پیامبران خویش کتب آسمانی عطا کرد، تا رهنمودی برای قومشان باشد، و این کتب به زبان خود آنها بود، که مورد خطاب انبیاء بودند، مثلا تورات به زبان عبری نازل شده، و قرآن به زبان عربی نازل گشته است، و شکی نیست که لغت عربی دارای شرف و فضل بالایی در بین لغتهای دیگر است، چرا آخرین کتاب آسمانی، که تا قیام قیامت برنامه زندگی بشریت است، به این لغت ختم گشته است؛ همچنین از نظر فصاحت و شدت وضوح در بین لغات دیگر از اعتبار بیشتری برخوردار است.

همان طور که گفتیم، قرآن کریم به لغت عربی نازل گشته است، و این سؤال در ذهن علماء ایجاد شده است، که آیا همۀ کلمات و الفاظی که در قرآن وجود دارد، عربی اصیل است؟ یا اینکه در آن لغات غیر عربی نیز وجود دارد، و قرآن آن را عربی گردانیده است؟

این مسأله در قدیم و جدید دانشمندان اسلامی را به خود مشغول کرده است، آنها دراین مسأله را به سه گروه تقسیم شدند.

- بعضی از ایشان گفتند: در قرآن همۀ لغات وجود دارد، مانند فارسی و رومی و حبشی و عبرانی و آرامی، این زبان ها هم شامل اعلام می شود، و هم غیر آن.

و هنگامی که سیوطی (رحمه الله) به بررسی کلمات اعجمی در قرآن پرداخت، به صد و بیست کلمه دست یافت.

گروه دوم بر این باروند، که همۀ کلمات در قرآن عربی، و هیچ گونه کلمات اعجمی که عربی گشته باشد در آن وجود ندارد، بلکه همه کلمات آن عربی اصیل هستند، برای اینکه خداوند قرآن را به زبان عربی مبین نازل فرموده است؛ و وجود کلمات اعجمی با نصوص قرآنی که دلالت بر عربی بودن آن دارد در تعارض است.

- و راجح آن است که هر آنچه در قرآن از الفاظ و کلمات وجود دارد، همۀ آنها عربی اصیل هستند، و این امکان وجود دارد که هر یک از کلمات قرآنی را به اصل و ریشۀ عربی آن بر گرداند، و در آن لغت های غیر عربی، مانند فارسی و حبشی وجود ندارد.

علماء بر وجود أعلام اعجمی در قرآن اتفاق و اجماع دارند، اما وجود آنها تعارضی با عربی بودن قرآن ندارد، برای اینکه همۀ این اسمهای علم در تمامی لغات یکی هستند، و فرقی بین آنها وجود ندارد مگر در نوع تلفظ کردن و نوشتاری که موافق با آن زبان خواهد بود.

و منظور از اعلام یعنی اسمهای اشخاص و اماکن و بلاد می باشد؛ و قرآن از این نوع اسمهای علم، بسیار ذکر کرده است.

این اعلام در قرآن کریم بر دو قسم هستند

قسم نخست: اعلام عربی هستند که از ریشه های عربی مشتق شدند، مانند اسمهای عربی، یا اماکن عربی، این اعلام بعضی ها قابل صرف هستند، بگونه ی که تنوین می گیرند، و با کسره مجرور می شود، مانند: هود و صالح و شعیب و محمد (علیهم الصلاة والسلام)، و مثل سبأ و عرفات. و بعضی از آنها به خاطر علم بودن و مؤنث بودن، غیر منصرف هستند، مانند بکة،مکة، مدین.

این اعلام عربی هستند، و در زیر مجموعۀ اعلام اعجمی وارد نمی شوند، بلکه در ضمن دراسه لغوی برای مفردات قرآنی قرار مي گیرد

قسم دوم: اعلام اعجمی که عربی گشته است، این اعلام نزد ملتهای دیگر استفاده می شد، و وقتی عربها از آن استفاده کردند برای آنها حروف عربی استخدام کردند، و آنها را با صدای عربی تلفظ کردند؛ همین طور هنگامی که در قرآن ذکر شدند، بوسیله حروف عربی، عربی گشته، ولی عربی گشتن آن در لغت عربی و در قرآن کریم، اصول اعجمی آن را از بین نمی برد.

چون این اعلام اعجمی عربی گشته اند، پس مشتق نیستند، و از ریشۀ و اشتقاق آن جست و جو نمی شود، همان طور از معنای آن در لغت عربی نیز کنجکاور نخواهد شد، ولی همۀ آنها در زبان اعجمی خویش دارای معنی هستند.

اعلام اعجمی در قرآن کریم بر دو قسم هستند:

قسم اول: اعلام اعجمی ممنوع من الصرف، این نوع هر جا در قرآن آمده است ممنوع من الصرف هستند، این اعلام اعجمی ممنوع من الصرف 42 اسم علم هستند، که به شکل زیر می باشد.

ابراهیم، ابلیس، إدریس، آدم، إرم، آزر، إسحاق، إسرائیل، إسماعیل، إلیاس، إلیسع، أیوب، بابل، جالوت، جبریل، جهنم، داود، زکریا، سلیمان، سیناء، طالوت، طوی، عمران، عیسی، فرعون، قارون، لقمان، مأجوج، ماروت، مریم، مصر، موسی، میکال، هاروت، هارون، هامان، یأجوج، یعقوب، یعوق، یغوث، یوسف، یونس.

قسم دوم: اعلام اعجمی که مصروف هستند، چه به خاطر مؤنث بودن باشد، یا به خاطر دخول (ال تعریف) بر آن کلمه، و این اعلام 16 کلمه می باشد، که به شکل زیر می باشد، الإنجیل، التوراة، الجودی، الروم، الزبور، السامری، سواع، الطور، عزیر، لوط، المجوس، النصاری، نسر، نوح، ود، الیهود.

اگر همۀ اعلام اعجمی ذکر شده در قرآن را جمع آوری کنیم، فقط 58 اسم علم خواهند بود، این کلمات اعجمی فقط در اعلام هستند، و نه در چیز دیگر؛ و همان طور که مشاهده کردید این کلمات اندک شمارند، و زیاد نیستند، چه بسیار کسانی که اشتباها تصور می کردند، که کلمات اعجمی به غیر از اعلام نیز وجود دارد، و تعداد آنها از صد به بالا می دانستند.

دوستانی که علاقمند به تحقیق و بررسی بیشتر در این موضوع هستند، می توانند به کتاب "الأعلام الأعجمیة فی القرآن، تعریف وبیان" تألیف دکتر صلاح عبدالفتاح الخالدی مراجعه کنند.

منبع: کتاب "الأعلام الأعجمیة فی القرآن، تعریف وبیان" تألیف دکتر صلاح عبدالفتاح الخالدی.

IslamQT.Com

اسلام-قرآن و تفسیر

=============