اسلام، قرآن و تفسیر

بيوگرافی امام قرائت، ابن  کثير المکی 

اسم و نسب و شهرت وي

نامش عبد الله بن كثير بن عمرو بن عبد الله المكي الداري است، و کنیه اش ابو معبد، و جزء طبقۀ سوم از تابعین به حساب می آید.

به او نسب الداری العطار داده شده است، دارین نام محلی در بحرین است، که عطر را از هند به این محل می آوردند. و همچنین گفته شده شغل قدیم او عطر فروشی بوده است، به همین جهت به وی لقب عطار داده شده است. امام بخاری می گوید: او منسوب به  قریش، و از قبیلۀ بنی عبدالدار است.

ابن کثیر مردی درشت اندام و تنومند، دارای قامتی بلند، ریشهای سفید، و رنگ چهره اش گندمگون بود، و موهای خویش را با حنا رنگ می نمود.

تولد و وفات او

امام ابن کثیر در سال 45 هجری در مکۀ مکرمه، در عهد خلافت معاویه – رضی الله عنه – دیده به جهان گشود.

امام شاطبی در مقدمۀ شاطبیه بلد ابن كثير را مكه معرفي مي كند، و مي گوید:

وَمَكَّةُ عَبْدُ اللهِ فِيهَا مُقَامُهُ **************** هُوَ اُبْنُ كَثِيرٍ كاثِرُ الْقَوْمِ مُعْتَلَى

ابن کثیر –رحمه الله- 75 سال زندگی کرد، و در سال 120 هجری (738م) در دوران خلافت هشام بن عبدالملک دار فانی را وداع گفت.

سفیان بن عیینه می گوید: در تشییع جنازۀ ابن کثیر الداری در سال 120هجری حاضر شدم.

شيوخ ابن کثير

ابن کثیر جزء تابعین کوچک به شمار می آید، وی توفیق دیدار بعضی از اصحاب رسول الله – صلی الله علیه و سلم- را کسب نمود، عبدالله بن زبیر و أبو ایوب انصاری و أنس بن مالک از جمله صحابی رسول الله – صلی الله علیه وسلم - بودند، که ابن کثیر از آنها روایت کرده است.

مشهورترین افرادی که امام ابن کثیر قرائت را از آنها فرا گرفته عبارتند از:

1- عبد الله بن السائب المخزومي "وفات سال 68هـ".

2- مجاهد بن جبر المكي "وفات سال 104هـ".

3- درباس مولى (آزاد شده) عبدالله بن عباس المكي.

شاگردان ابن کثير

افراد بسیار زیادی قرائت را از امام ابن کثیر فرا گرفتند، که مشهور ترین آنها عبارتند از:

1- فرزندش صدقة بن عبد الله.

2- حماد بن زيد "وفات 179هـ".

3- حماد بن سلمة "وفات167هـ".

4- الخليل بن أحمد "وفات170هـ".

5- أبو عمرو بن العلاء "وفات154هـ".

6- سفيان بن عيينة "وفات198هـ".

مشهورترين روايان قرائت ابن کثير

اگر چه قرائت ابن کثیر به تواتر رسیده است، و افراد زیادی از وی روایت نمودند، اما در بین راویان این قرائت، دو نفر به نام های "البزی" و "قنبل" از شهرت بیشتری برخوردار هستند.

1- قنبل: نام کاملش محمد بن عبد الرحمن بن محمد بن خالد بن سعيد بن جرجة المكي المخزومي می باشد، و در سال 291هـ/ 904م وفات نمود

2-  البزّي: نام کاملش أحمد بن محمد بن عبد الله بن القاسم بن نافع بن أبي بزة بشار الفارسي می باشد، كنيه اش أبو الحسن، و در سال 270هـ/ 883م  دار فانی را وداع گفت.

نا گفته نماند این دو نفر از شاگردان ابن کثیر نیستند، بلکه از راویان مشهور قرائت وی به شمار می آیند.

امام شاطبی نیز در مقدمه کتاب خویش به این دو راوی از قرائت ابن کثیر اشاره می کند، و می گوید:

رَوى أَحْمَدُ الْبَزِّي لَهُ وَمُحَمَّدٌ ******************** عَلَى سَنَدٍ وَهْوَ المُلَقَّبُ قُنْبُلاَ

ستايش علما بر ابن کثير المکی

امام ابن کثیر – رحمه الله – فردی فصیح، بلیغ، بزرگوار و با وقار بود.

أبو عمرو می گوید: قرآن نزد ابن کثیر ختم کردم بعد از آنکه بر مجاهد ختم کرده بودم، و ابن کثیر در لغت عربی عالم تر از مجاهد بود.

ابن مجاهدمی گوید: ابن کثیر تا هنگام وفاتش، امام قرائت در مکه بود.

ابن جزری می گوید: ابن کثیر در مکه امام مردم در قرائت بود، و کسی در قرائت با وی مجادله نکرده است.

IslamQT.Com

سایت جامع تفاسیر اهل سنت وجماعت

======================

مصادر:

- غاية النهاية في طبقات القراء.. ابن الجزري.

- النشر في القراءات العشر.. ابن الجزري.

- إبراز المعاني من حرز الأماني.. أبو شامة عبد الرحمن بن إسماعيل.

- سير أعلام النبلاء.. الذهبي.

- صفحات في علوم القراءات .. أبو طاهر عبد القيوم عبد الغفور السندي.