|
مختصری از اهداف داستان در قرآن كريم
خداوند عزوجل در اواخر سورۀ هود بعد از به تصویر کشاندن زندگی پیامبران، و ذکر سختیها و مشقتهای که آنها در این راه متحمل شدند، خطاب به رسول الله – صلی الله علیه وسلم- می فرماید: ] وَكُلًّا نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ وَجَاءَكَ فِي هَذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَذِكْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ[(هود:120). «و هر يك از سرگذشتهاي پيامبران را كه بر تو حكايت مي‌كنيم، چيزي است كه دلت را بدان استوار مي‌گردانيم، و براي تو در اين سوره، حق آمده؛ و موعظه و تذكري براي مؤمنان است».
اين سوره دربرگيرنده موعظه‌ها، تذكرات و اندرزهاي بسياري در ضمن طرح داستانهاي پيامبران با امتهايشان است؛ و روشن مي‌سازد كه چگونه آن پيامبران، دعوت امتهايشان به‌سوي خداي عزوجل را تداوم و استمرار بخشيده و مجادله‌ها، مخاصمه‌ها، آزار و اذيت‌هاي اقوامشان را در اين راه تحمل كرده‌اند.
همچنين در اين سوره، خداوند عزوجل كيفيت نجات دادن پيامبرانش و مؤمنان همراهشان را به تفصيل تمام بيان كرده و اين امر را روشن كرده است كه او چگونه ستمگران را نابود كرده و آنها را بعد از آن‌كه وجود عيني داشته‌اند، به آثار برجاي مانده‌اي از يك ويرانه نابود شده، تبديل كرده است.
در اينجا به نقل از تفسير «الاساس»، اهداف داستان (قصه) در قرآن كريم را به شکل مختصر بيان می كنيم:
1 ـ يكي از هدفهاي بيان داستانها در قرآن خبر دادن از تواريخ برخي از امتهاي گذشته و روشني افگندن بر حوادث غيبي مهمي است كه رسول‌اكرم – صلی الله علیه وسلم - و هيچ‌يك از قومشان، از آنها آگاهي نداشتند.
2 ـ يكي ديگر از اين هدفها، آگاه كردن مردم از كوشش‌ها و مجاهداتي است كه پيامبران جليل‌القدر الهي در راه نشر دعوتشان به خرج داده‌اند و آگاه‌كردن مؤمنان از اين حقيقت است كه قافله پيامبران الهي براي اظهار حق و ابطال باطل، مجادلات و مناقشات بزرگي را از سر گذرانده‌اند.
3 ـ از ديگر اهداف، اظهار اين حقيقت است كه پيامبران همه در اصول رسالت، يعني: در ايمان به توحيد، معاد، تبيين حق، تعريف ارزشها و ضد ارزشها و همچنان تأييد يك‌ديگر در دعوت به‌سوي توحيد، اتفاق تمام داشته‌اند.
4 ـ داستان، عنصري است شوق‌برانگيز، جذاب و دلچسپ كه با به تصوير كشيدن رخدادهاي حسي، به امر تربيت و تعليم و اثبات برهانهاي عقلي كمك نموده و دراين رابطه أثري اعجاب‌انگيز دارد و پيران، جوانان، زنان و مردان را يكسان تحت تأثير خويش قرار مي‌دهد.
5 ـ داستان قرآني مبين اين حقيقت است كه مأموريت پيامبران فقط تبليغ وحي و آگاه كردن مردم از هشدارهاي الهي در وقوع عذاب بوده است.
6 ـ داستان، ابعاد استعداد طبايع بشري را در امر ايمان و كفر و خير و شر روشن مي‌سازد.
7 ـ با داستانهاي قرآن، سلطه مطلقه و قدرت بي‌انتهاي الهي با پيش فرستادن عذاب دنيوي كه نمونه‌اي از عذاب اخروي است، نمايان مي‌گردد.
8 ـ داستان قرآني متضمن تأييد الهي از پيامبران و آشكارسازنده معجزات و حجتهاي او براي مردم است.
9 ـ هر يك از داستانهاي قرآن مشتمل بر موعظه‌ها و عبرتهاي خاصي است كه با تنوع و اختلاف نقش پردازان آن، متنوع و مختلف مي‌باشد، به طور مثال؛ داستان نوح تمثيل‌كننده غرور، داستان قوم عاد تمثيل‌كننده استبداد و بها دادن به قدرت، داستان قوم لوط، تمثيل‌كننده انحطاط انساني و انحراف جنسي، داستان قوم شعيب، مظهري از مظاهر انحراف يا ستم اجتماعي و داستان قوم فرعون، تمثيل روشني از تكيه نافرجام بر سلطه و ثروت و جاه است كه يادآوري عاقبت ناميمون اين اعمال، كيان و كرسي هر ستمگر طغيان پيشه و فرعون منش را در هر زمان و مكاني مي‌لرزاند.
10 ـ داستان در كل، ارائه كننده پند و اندرز و درمان‌گر نفسها و روانهاست.
11 ـ خبر دادن يك پيامبر امي كه به نوشتن و روايتگري نا آشناست ـ يعني حضرت محمد- صـلی الله علیه وسلم - از اين داستانها، خود دليل قاطعي بر نبوت ايشان است.
12 ـ داستانهاي قرآني تبيين كننده صلابت و استواري تمام پيامبران در راه دعوتشان است.
13 ـ تكرار يك داستان در سوره‌هاي مختلف قرآن، براي برآوردن مقاصد و اهداف و معاني بسياري است كه هر بار پيامي نو، اجرايي جديد و اهداف مخصوص به‌خود را به همراه دارد و گاهي اين اهداف در جمع‌بندي نهايي حول يك محور واحد گرد مي‌آيند.
IslamQT.Com
اسلام – قرأن و تفسیر
=============
بر گرفته شده از تفسیر انوار القرآن
|
