2024 Dec 04

IslamQT.Com 

عـنوان    :       

فضلیت سوره فاتحه

1- عَنْ أَبِى سَعِيدِ بْنِ الْمُعَلَّى قَالَ: كُنْتُ أُصَلِّى فِى الْمَسْجِدِ فَدَعَانِى رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم) فَلَمْ أُجِبْهُ، فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّى كُنْتُ أُصَلِّى. فَقَالَ: «أَلَمْ يَقُلِ اللَّهُ ﴿(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ) [الانفال: 24]. ثُمَّ قَالَ لِى: «لأُعَلِّمَنَّكَ سُورَةً هِىَ أَعْظَمُ السُّوَرِ فِى الْقُرْآنِ قَبْلَ أَنْ تَخْرُجَ مِنَ الْمَسْجِدِ» ثُمَّ أَخَذَ بِيَدِى، فَلَمَّا أَرَادَ أَنْ يَخْرُجَ قُلْتُ لَهُ: أَلَمْ تَقُلْ «لأُعَلِّمَنَّكَ سُورَةً هِىَ أَعْظَمُ سُورَةٍ فِى الْقُرْآنِ» قَالَ: «(الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ) هِىَ السَّبْعُ الْمَثَانِى وَالْقُرْآنُ الْعَظِيمُ الَّذِى أُوتِيتُهُ»

ابوسعید بن معلی می‌گوید: در مسجد نبوی، نماز می‌خواندم که رسول الله(صلی الله علیه وسلم)مرا صدا زد. جواب ندادم. سپس گفتم: ای رسول خدا! من مشغول نماز خواندن بودم. آن حضرت(صلی الله علیه وسلم)گفت: «مگر خداوند نفرموده است ﴿(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ) [انفال: 24]. یعنی «فرمان خدا را بپذیرید و رسولش را اجابت کنید هنگامی که شما را برای امری حیاتی فرا خواند». آنگاه به من فرمود: «قبل از اینکه از مسجد خارج شوی، سوره‌ای را که بزرگ ترین سوره قرآن است به تو می‌آموزم». سپس دستم را گرفت و هنگامی که خواست از مسجد بیرون برود به او گفتم: مگر به من نگفتی که سوره‌ای را که بزرگ ترین سوره قرآن است، به تو می‌آموزم؟ فرمود: «آن، سوره حمد است که دارای 7 آیه می‌باشد و در هر رکعت نماز تکرار می‌شود و آن، همان قرآن بزرگی است که به من عنایت شده است»[1].

2- عن أبي بن كعب (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): «وَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ فِى التَّوْرَاةِ وَلاَ فِى الإِنْجِيلِ مِثْلَ أُمِّ الْقُرْآنِ وإنها السَّبْعُ الْمَثَانِى وَالْقُرْآنُ الْعَظِيمُ الَّذِى أُعْطِيتُه "وفي لفظ" وَلاَ فِى الزَّبُورِ وَلاَ فِى الْفُرْقَانِ».

أبی بن کعب (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست، خداوند متعال نه در تورات و نه در انجیل مانند أم القرآن (فاتحه) نازل نفرموده است. این سوره، دارای هفت آیه می‌باشد که در هر رکعت نماز، تکرار می‌شود و همان قرآن بزرگی است که به من عنایت شده است». و در روایتی آمده است که: «در تورات، انجیل، زبور و بقیه فرقان (قرآن) مانند آن نازل نشده است»[2].

3- عن أنس (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم): أَفْضَلُ الْقُرْآنِ (الحمد لله رب العلمين..)».

انس (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «بهترین سوره قرآن، فاتحه است»[3]. (یعنی اجر و ثواب خواندن سوره فاتحه از سایر سوره ها بیشتر است).

4- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ (رضی الله عنه) قَالَ: بَيْنَمَا جِبْرِيلُ قَاعِدٌ عِنْدَ النَّبِىِّ (صلی الله علیه وسلم) سَمِعَ نَقِيضًا (صَوتًا) مِنْ فَوْقِهِ فَرَفَعَ رَأْسَهُ فَقَالَ: «هَذَا بَابٌ مِنَ السَّمَاءِ فُتِحَ الْيَوْمَ لَمْ يُفْتَحْ قَطُّ إِلاَّ الْيَوْمَ فَنَزَلَ مِنْهُ مَلَكٌ فَقَالَ: هَذَا مَلَكٌ نَزَلَ إِلَى الأَرْضِ لَمْ يَنْزِلْ قَطُّ إِلاَّ الْيَوْمَ فَسَلَّمَ وَقَالَ: أَبْشِرْ بِنُورَيْنِ أُوتِيتَهُمَا لَمْ يُؤْتَهُمَا نَبِىٌّ قَبْلَكَ فَاتِحَةُ الْكِتَابِ وَخَوَاتِيمُ سُورَةِ الْبَقَرَةِ لَنْ تَقْرَأَ بِحَرْفٍ مِنْهُمَا إِلاَّ أُعْطِيتَهُ».

ابن عباس (رضی الله عنه) می‌گوید: روزی، جبرئیل u نزد نبی اکرم(صلی الله علیه وسلم)نشسته بود که از بالای سرش، صدایی شنید. پس سرش را بلند کرد و گفت: «این دروازه ای است که امروز از آسمان باز شده است و به جز امروز، هرگز باز نشده است». آنگاه از آن دروازه فرشته ای پایین آمد و جبرئیل گفت: «این فرشته ای است که به زمین آمده است و به جز امروز، هرگز به زمین نیامده است». سپس آن فرشته، سلام کرد و گفت: «تو را به دو نور مژده می‌دهم که به تو عنایت شده اند و به هیچ پیامبری قبل از تو عنایت نشده اند. آنها سوره فاتحه و آیات پایانی سوره بقره هستند. هر قسمت از آنها را بخوانی، سوالت اجابت می شود»[4]. (هدف از خواتیم سوره بقره از آمَنَ الرَّسول تا پایان سوره می باشد).

5- عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ قَالَ: كُنَّا فِى مَسِيرٍ لَنَا فَنَزَلْنَا فَجَاءَتْ جَارِيَةٌ فَقَالَتْ: إِنَّ سَيِّدَ الْحَىِّ سَلِيمٌ، وَإِنَّ نَفَرَنَا غُيَّبٌ فَهَلْ مِنْكُمْ رَاقٍ؟ فَقَامَ مَعَهَا رَجُلٌ مَا كُنَّا نَأْبُنُهُ بِرُقْيَةٍ فَرَقَاهُ فَبَرَأَ فَأَمَرَ لَهُ بِثَلاَثِينَ شَاةً وَسَقَانَا لَبَنًا فَلَمَّا رَجَعَ قُلْنَا لَهُ أَكُنْتَ تُحْسِنُ رُقْيَةً أَوْ كُنْتَ تَرْقِى قَالَ: لاَ مَا رَقَيْتُ إِلاَّ بِأُمِّ الْكِتَابِ. قُلْنَا: لاَ تُحْدِثُوا شَيْئًا حَتَّى نَأْتِىَ - أَوْ نَسْأَلَ - النَّبِىَّ (صلی الله علیه وسلم) فَلَمَّا قَدِمْنَا الْمَدِينَةَ ذَكَرْنَاهُ لِلنَّبِىِّ (صلی الله علیه وسلم) فَقَالَ: «وَمَا كَانَ يُدْرِيهِ أَنَّهَا رُقْيَةٌ اقْسِمُوا وَاضْرِبُوا لِى بِسَهْمٍ».

أبوسعید خدری (رضی الله عنه) می‌گوید: ما در سفر به سر می بردیم پس جایی، منزل گرفتیم. دختر بچه‌ای آمد و گفت: سردار طایفه را عقربی گزیده است و کسی در آبادی ما وجود ندارد. آیا در میان شما کسی وجود دارد که دم کند؟ مردی برخاست و با او به راه افتاد که ما گمان نمی‌کردیم دم بداند. به هر حال، وی را دم نمود و او بهبود یافت. آن گاه دستور داد تا به او سی گوسفند بدهند. همچنین به ما شیر نوشاند. هنگامی که برگشت، به او گفتیم: آیا دم کردن را خوب می دانستی و در گذشته هم دم می نموده ای؟ گفت: نه، فقط با فاتحه، دم کردم. به او گفتیم تا زمانی که بر نبی اکرم(صلی الله علیه وسلم)نرفته ایم یا از ایشان نپرسیده ایم، هیچ اقدامی نکنید (در گوسفندان تصرفی نکنید). به هر حال، هنگامی که به مدینه آمدیم، ماجرا را برای نبی اکرم(صلی الله علیه وسلم)بازگو نمودیم. آن حضرت(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «از کجا دانستی که با سوره فاتحه، دم می‌کنند؟ آنها را میان خود تقسیم کنید و برای من نیز سهمی در نظر بگیرید»[5].

6- عن أبي هريرة (رضی الله عنه) قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه وسلم) يَقُولُ: «قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: قَسَمْتُ الصَّلاَةَ بَيْنِى وَبَيْنَ عَبْدِى نِصْفَيْنِ وَلِعَبْدِى مَا سَأَلَ -وفي لفظ: فنصفها لي ونصفها لعبدي- فَإِذَا قَالَ الْعَبْدُ: (الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ﴾. قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: حَمِدَنِى عَبْدِى وَإِذَا قَالَ: (الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ﴾. قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: أَثْنَى عَلَىَّ عَبْدِى. وَإِذَا قَالَ: (مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ﴾. قَالَ: مَجَّدَنِى عَبْدِى أوْ فَوَّضَ إِلَىَّ عَبْدِى فَإِذَا قَالَ: ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾. قَالَ: هَذَا بَيْنِى وَبَيْنَ عَبْدِى وَلِعَبْدِى مَا سَأَلَ. فَإِذَا قَالَ: (اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ (6) صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ (7)﴾. قَالَ: هَذَا لِعَبْدِى وَلِعَبْدِى مَا سَأَلَ».

أبوهریره س می‌گوید: شنیدم که رسول الله(صلی الله علیه وسلم)گفت: «خداوند متعال فرموده است: من نماز را میان خودم و بنده ام به دو نیم تقسیم نموده ام و به درخواست بنده ام پاسخ مثبت می‌دهم، پس هنگامی که بنده (الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ﴾ بگوید، خداوند می‌گوید: بنده ام مرا ستایش کرد. وقتی که بنده (الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ﴾ بگوید، خداوند می‌گوید: بنده ام مرا ثنا گفت. هنگامی که بنده (مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ﴾بگوید، خداوند می‌گوید: بنده ام عظمت مرا بیان کرد، و یک بار می‌گوید: بنده ام اختیارش را به من سپرد. و هنگامی که بنده ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾بگوید، خداوند می‌گوید: این (ارتباط) میان من و بنده است (ارتباط عبودیت و بندگی) و بنده ام هر چه بخواهد به او می دهم.  و وقتی که (اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ (6) صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ (7)﴾ بگوید، خداوند می‌گوید: این خواسته بنده ام را برآورده نمودم و سوال بنده ام را پاسخ دادم»[6].

7- عَنْ وَاثِلَةَ بْنِ الأَسْقَعِ (رضی الله عنه) قال: قَالَ رسُول الله (صلی الله علیه وسلم): «أُعْطِيتُ مَكَانَ التَّوْرَاةِ السَّبْعَ وَأُعْطِيتُ مَكَانَ الزَّبُورِ الْمِئِينَ وَأُعْطِيتُ مَكَانَ الإِنْجِيلِ الْمَثَانِىَ وَفُضِّلْتُ بِالْمُفَصَّلِ».

واثله بن اسقع (رضی الله عنه)  می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «بجای تورا، هفت سوره (از بقره تا برائت در صورتی که سوره توبه و برائت را یکی بدانیم) به من عنایت شده است و به جای زبور، صدتایی‌ها (سوره هایی که آیات آنها اندکی بیشتر از صد است) به من عنایت شده است و به جای انجیل، مثانی (سوره هایی که آیات آنها اندکی کمتر از صد است) به من عنایت شده است. و برتری من در سوره های مفصل است که به من عنایت شده اند»[7]. (از سوره حجرات تا پایان قرآن مجید) والله أعلم.

8- عن عبادة بن الصامت (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رسُول الله (صلی الله علیه وسلم): «لا صَلاةَ لِمَن لا يَقرأُ بِفاتحةِ الكتابِ "وفي رواية" لا تجزئ صلاة».

از عباده بن صامت  (رضی الله عنه)   روایت است که رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «نماز هیچ کس بدون خواندن سوره فاتحه، صحیح نیست». و در روایتی آمده است که فرمود: «کافی نیست»[8].

9- عن أبي هريرة (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رسُول الله (صلی الله علیه وسلم): «مَنْ صَلَّى صَلاَةً لَمْ يَقْرَأْ فِيهَا بِفاتحة الكتاب فَهِىَ خِدَاجٌ هِىَ خِدَاجٌ هِىَ خِدَاجٌ غَيْرُ تَمَامٍ».

از أبوهریره  (رضی الله عنه)   روایت است که رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هر کس نمازی بدون سوره فاتحه بخواند، نمازش ناقص است؛ نمازش ناقص است؛ نمازش ناقص است و کامل نیست»[9].

10- عن أبي هريرة (رضی الله عنه) قَالَ: قَالَ رسُول الله (صلی الله علیه وسلم): «إِذَا قَالَ الإِمَامُ: (غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ) فَقُولُوا: آمِينَ. فَمَنْ وَافَقَ قَوْلُهُ قَوْلَ الْمَلاَئِكَةِ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ»

أبوهریره  (رضی الله عنه)   می‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه وسلم)فرمود: «هرگاه، امام (غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ) گفت، آمین بگویید، زیرا آمین گفتن هر کس با آمین گفتن فرشتگان در آسمان، همزمان باشد، گناهان گذشته اش، مغفرت می شوند»[10].

IslamQT.Com

اسلام-قرآن و تفسیر

============

ترجمه:عبدالقادر ترشابی

برگرفته شده از کتاب :فضایل  صحیح  آیات و سوره‌های قرآن کریم

نویسنده: فخرالدین بن زبیر بن علی محسنی