2025 May 06

IslamQT.Com 

عـنوان    :       

تعداد آیات و کلمات و حروف قرآن

بعضي ها براين باوراند که قرآن عظيم الشان داراي 6666 آيت نيست بلکه کمتر از آن است ميخواهم سوال مذکور را بادر نظرداشت تفاسير وفتواي اهل سنت بطور کامل ارسال داريد.

الحمدلله،

امام ابن کثير در تفسيرش چنين آورده :

- عبدالله بن کثير از مجاهد روايت مي‌کند که گفته تعداد حروف قرآن کريم که ما آنرا شمارش کرديم برابر است با : سيصد و بيست هزارو پانزده (320015) حرف، و فضل از عطا بن يسار روايت مي‌کند كه حروف قرآن 323015 حرف است. و سلام، ابومحمّد حماني گويد: حجاج بن يوسف قاريان و حافظان وکاتبان قرآن را جمع کرد و گفت به من بگوييد: قرآن چند حرف است؟ گويد: تمام حروف قرآن را بر شمرديم 340740 حرف بود. (حجاج گفت : به من بگوئيد در کدام حرف، قرآن به نيمه مي رسد؟ گفتيم : حرف (فاء) در کلمه « وَلْيَتَلَطَّفْ » از سوره کهف، حجاج گفت : به من بگوئيد ثلث اول و دو و سوم قرآن در کجا به انتهاء مي رسد؟ گفتيم : ثلث اول در آيه 100 سوره توبه، ثلث دوم در آيه 100 يا 101 از سوره شعراء، و مابقي تا انتهاء يک سوم آخر قرآن است. بنقل از تفسير قرطبي).

- فضل بن شاذان از عطا بن يسار روايت مي‌کند که تعداد کلمات قرآن کريم برابر است با : هفتادو هفت هزار و چهارصد سي و نه (77439) کلمه.

- تعداد آيات قرآن کريم برابر است با : شش هزار (6000) آيه، بعضي ها گفتند بيشتر از شش هزار آيه نيست، اما چندين قول ديگر وجود دارد که بيشتر از اين عدد را گفتند، از جمله گفتند: شش هزارو دويست و چهار (6204) آيه، و گفته شده : شش هزار و چهارده (6014) آيه، و گفته شده : شش هزار و دويست و نوزده (6219) آيه، و گفته شده : شش هزار و دويست و بيست و پنج (6225) يا شش هزار و دويست و بيست و شش (6226) آيه، و گفته شده : شش هزار و دويست و سي و شش (6236) آيه است، تمام موارد را ابوعمرو داني در کتاب «البيان» ذکرکرده است.

- تعداد سوره هاي قرآن کريم برابر است با : يکصدوچهارده (114) سوره.

در ضمن قرآن سي جزء دارد و هر جزء چهار حزب است، و هر حزب غالبا 10 صفحه است.

نکته : علت اختلاف علما در شماش تعداد حروف و آيات و کلمات لفظي است نه حقيقي، و بخاطر اجتهاد آنان در قرائتهاي مختلفي است که به طرق گوناگون نقل شده اند، و يا در مسئله "وقف" بر آيات است، زيرا پيامبر صلي الله عليه وسلم در انتهاي هر آيه وقف مي کردند، بنابراين در تشخيص وقف بر آيات که بين قُراء گاها اختلافاتي هست، تعداد آيات جابجا مي شوند، مثلا قاريان کوفه « فالحق والحق أَقُولُ» را يک آيه دانسته اند اما ديگران آنرا يک آيه حساب نکردند، و يا مثلا اهل مكَّه ومدينه وكوفه وشَّام « وَالشَّيَاطِينَ كُلَّ بَنَّاء وَغَوَّاصٍ» را يک آيه دانسته اند و « وَآخَرِينَ مُقَرَّنِينَ فِي الْأَصْفَادِ» را آيه بعد آن شمرده اند، اما قاريان بصره « وَالشَّيَاطِينَ كُلَّ بَنَّاء وَغَوَّاصٍ وَآخَرِينَ مُقَرَّنِينَ فِي الْأَصْفَادِ» را روي هم يک آيه محسوب کردند.. و يا بعضي « بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» را يک آيه براي تمام سوره ها درنظر گرفتند، اما بعضي از اهل علم فقط در سوره نمل آنرا آيه جداگانه مي دانند، و بعضي گفتند در ابتداي فاتحه و داخل سوره نمل « إِنَّهُ مِن سُلَيْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» يک آيه مستقل است..

و خلاصه اينکه تمام اينها بخاطر اختلاف بر سر نوع قرائت ها است وگرنه اختلافي بر سر آن نيست که قرآن نقصان و زيادتي بر آن وارد نمي آيد.

امام سيوطي در "الاتقان في علوم القرآن" مي گويد: « در بعضي از حروف هفتگانه (بسم‌الله) با سوره‌ها نازل شده، کساني که آن حرف را که در آن (بسم‌الله) هست پذيرفته باشند، آن را يک آيه حساب مي‌کنند، ولي ديگران که حروف ديگر را قبول کرده‌اند بسم‌الله را يک آيه نمي‌شمرند. (يا) اهل کوفه (الم) را هر جاي قرآن واقع باشد يک آيه به حساب آورده‌اند، همچنين (المص) و (طه) و (کهيعص) و (طسم) و (يس) و (حم) را، ولي (حم عسق) را دو آيه شمرده‌اند، و غير آنها هيچ يک را آيه ندانسته‌اند.

اهل عدد اجماع کرده‌اند که الر هر جا يک آيه نيست، همينطور: المر و طس و ص و ق و ن، ولي در استدلال اختلاف دارند که بعضي رواياتي را دليل آورده و گفته‌اند: اين امري است که در آن قياس راه ندارد، و برخي گفته‌اند: علت اينکه ص و ن و ق را يک آيه حساب نکرده‌اند اين است که اينها يک حرفي هستند، و طس براي اينکه برخلاف دو همتايش (طسم) ميم آن حذف شده و نيز شبيه مفرد است نظير قابيل، و اما يس هرچند که به همين وزن است ولي چون اولش ياء است به جمع شباهت يافته؛ زيرا که ما مفردي نداريم که با ياء آغاز شده باشد، و اما الر را يک آيه نشمرده‌اند براي اينکه برخلاف الم که شباهت آن به فواصل آيات بيشتر است، همچنانکه اجماع دارند که (يا ايها المدثر) يک آيه است چون مشابه فواصل بعدي سوره مي‌باشد، ولي در (يا ايها المزمل) اختلاف کرده‌اند...

امام سيوطي در ادامه درمورد علت اختلاف شمارش کلمات قرآن مي گويد: گفته‌اند: سبب اختلاف در شماره‌ي کلمات اين است که کلمه داراي حقيقت و مجاز و لفظ و رسم مي‌باشد که هر کدام را در نظر بگيرند درست و جايز است، و هر يک از علما يکي از آنها را گرفته است..

و سخاوي مي‌گويد: براي شمارش کلمات و حروف قرآن فايده‌اي نمي‌بينم؛ زيرا اين کار اگر فايده‌اي داشته باشد در مورد کتابي درست است که کم و زياد شدن در آن راه داشته باشد، در حالي که اين احتمال دربارة قرآن ممکن نيست و از جمله احاديث دربارة اعتبار حروف اينکه: ترمذي از ابن مسعود مرفوعاً نقل کرده که: «هرکس يک حرف از کتاب خدا بخواند براي او حسنه هست، و حسنه را ده برابر به او مي‌دهند، نمي‌گويم الم حرف است بلکه الف يک حرف، لام يک حرف، و ميم يک حرف است»».

والله اعلم

وصلى الله على نبينا محمد وعلى اله وصحبه وسلم

سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com